2-савол. Тажриба фойдаланиладиган жиҳозларга кўра қандай кўринишларда бўлади?

1-савол. Умумаълим мактабларида физик тажрибаларни реал асбоб-ускуналарда бажарилиш ҳолати камайиш сабабларини изоҳлаб берсагиз?
Жавоб: Умумаълим мактабларида физик тажрибаларни реал асбоб-ускуналар бажариш ҳолати камайиши асосий сабаблари қуйидагилардан иборат эканлиги асосланди: моделли, компьютерли физик тажрибаларни бажаришга олиб келган мактабларнинг компъютер базасининг ривожланиши; ҳаётга таълимни инсонпарварлаштириш тамойилини жорий этиш жараёнида умумаълим мактабларида физикани ўрганишга ажратилган вақтининг қисқартирилиши; умумтаълим мактабларини физик ўқув жиҳозлари билан таъминлашнинг марказлашган давлат таъминотининг қисқариши.
2-савол. Тажриба фойдаланиладиган жиҳозларга кўра қандай кўринишларда бўлади?
Жавоб: Тажриба фойдаланиладиган жиҳозга кўра, қуйидаги кўринишлар бўйича таснифланиши мумкин: техник ускуналар ва ўқув жихозлари ёрдамида бажариладиган тажриба; қўлда ясалган асбоб-ускуналар ёрдамида бажариладиган тажриба; уй-рўзғор предметлари ёрдамида бажариладиган тажриба . Мавжуд жихозларга боғлиқ ҳолда тажриба ўтказиш шакли (уй – рўзғор предметлари, техник ускуналар, кўргазмали тажрибалар) белгиланади. Масалан, электромагнитнинг ишлаш тамойилини ўрганишни қуйидагича олиб борилиши мумкин: йиғиладиган электромагнит ва ВС 4-12 (ёки НУ 1503) қувват манбаидан фойдаланиб мазкур жиҳоз ўқув жиҳози ҳисобланади, тажриба кўргазмали ёки физик практикум шаклида бажариш мумкин; қўлда ясалган қурилмадан фойдаланиб (михга спираль шаклида ўралган сим, батарейка) мустақил тажриба иши ёки фронтал лаборатория иши шаклидаги тажриба бажариш мумкин.
3-савол. Тажриба бажариш жараёнида мактаб физика ўқитувчиси қандай ноаниқ вазиятларга дуч келиши мумкин? вазия
Жавоб: мактабда тажриба бажариш жараёида физика ўқитувчиси қуйдаги ноаниқликлар билан шартлашган вазиятларга тушиш мумкин: дидактик вазифага мос тажриба мазмунининг танлашига асосланган мазмун ноаниқлилик; танланган тажрибанинг бажарилшини таъминловчи жиҳоз ноаниқлилиги; ташкилий шаклнинг ноаниқлиги: масалан, кўргазмали тажриба, фронтал лаборатория иши ва шу каби бошқа шаклларда ўтказиш мумкин; ўтказиладиган тажриба мураккаблиги туфайли вужудга келадиган ноаниқлилик, масалан, ўқувчиларнинг билими, кўникма ва малакаларини назорат қилиш ва баҳолашдаги ноаниқликлар.
4-савол. Мактабда бажариладиган физик тажрибанинг тарбиявий аҳамияти ҳақида гапириб берсангиз?
Жавоб: физик тажриба ўқувчиларда интизомлилик, аниқлилик, меҳнатсеварлик, тезкор қарор қабул қилиш каби бир қатор шахсий хусусиятларни шакллантириб, тарбиявий муаммоларини ҳал қилишга имкон беради ва у ўз навбатида кейинги таълимий ва касбий фаолиятда жуда муҳим бўлиб ҳисобланади.
5-савол. Сиз ўз маърузангизда “ноаниқ вазиятлар билан боғлиқ топшириқлар” ва “муаммоли топшириқлар” каби тушунчаларни ишландингиз. Уларнинг ўхшашлик жиғатлари ҳақида фикр юритсангиз?
Жавоб: “Ноаниқ вазиятлар билан боғлиқ топшириқ” тушунчаси “муаммоли топшириқ” тушунчаси билан ўхшаш, чунки уларнинг ҳар бири муаммонинг қўйилиши билан боғлиқ. Бундай ўхшашликлар сирасига қуйидагиларни киритиш мумкин: 1) янги ўрганилаётган материал мазмуни қидирув предмети сифатида берилади; 2) ўқувчиларга топшириқлар бажаришни кафолатловчи усуллар тайёр кўринишда берилмайди, тайёр кўрсатмалар таклиф этилмайди; 3) ҳар иккала турдаги топшириқларни ечиш жараёнида муаммолилик ва ноаниқлик қуйидаги учта асосий жиҳатларда намоён бўлиши мумкин: а) мазмунли, унда энг муҳим ғоялар ва қоидалар кўрилиб чиқилади, сўнг унинг атрофида далилли материаллар, исбот ва хулосалар, усул ва воситалар тизими гуруҳланади; б) операцион, унда маълум ва янги, хусусий ва умумий, илмийлик билан боғлиқбилиш қийинчиликлари бартараф этилади; в) янги нарсани билиш ва эгаллашга эҳтиёжни яратадиган мотивация.