2. savol Hozirgi zamon jahon iqtisodiy rivojlanishi o‘z taraqqiyoti davrida bir necha bosqichlarni bosib o‘tgan. Ular quyidagilardan iborat: 1-bosqich: XIX asrning oxirlari-1939 yilgacha

1 savol

2. savol Hozirgi zamon jahon iqtisodiy rivojlanishi o‘z taraqqiyoti davrida bir necha bosqichlarni bosib o‘tgan. Ular quyidagilardan iborat: 1-bosqich: XIX asrning oxirlari–1939 yilgacha. Jahon xo‘jaligi mustamlakachilik tuzimiga ega bo‘lgan. Investitsiya (sarmoya)lar rivojlangan mamlakatlardan to‘g‘ridan to‘g‘ri rivojlanayotgan mamlakatlarga yo‘naltirilgan. Kapital eksport qilgan mamlakatlar nazorat ostida bo‘lgan hududlarda tabiiy resurslardan foydalanish jahon iqtisodiy tartibining qonuniy ko‘rinishda bo‘lgan. Shu tariqa rivojlanayotgan mamlakatlarda ma’lum ixtisoslashgan tarmoqlar vujudga kelgan. Ularning ishlab chiqarish quvvatlari yangilangan. Ammo ularning iqtisodiyoti mono (yakka) tarmoq harakterida bo‘lgan.

2-bosqich: 1945-1975 yillar. Mustamlaka mamlakatlarning milliy ozodlik kurashi, mustamlakachilik tizimining qulashiga olib keldi. Ko‘pchilik rivojlanayotgan mamlakatlar siyosiy mustaqillikka erishgach, xorijiy mulklarni natsionalizatsiya qildilar. Iqtisodiyotning davlat sektorini yaratdilar. Natijada xorijiy kapital oqimi va ularning yo‘nalishi o‘zgara bordi. Xususiy kapitalning 90 % eksporti rivojlangan mamlakatlarga yo‘naltirila boshladi. Ushbu bosqichda global boshqaruv institutlari (BMT, Xalqaro valyuta fondi, Jahon banki, Butunjahon savdo tashkiloti va boshqalar) vujudga keldi. Ular iqtisodiyotning turli sohalarida va siyosiy munosabatlarda mamlakatlarning huquqiy me’yorlarini ishlab chiqdilar.

3-bosqich: 1975 yildan to hozirgi kungacha. Jahon iqtisodiyotida katta hukmronlikni transmilliy korporatsiyalar (TMK)lar qo‘lga oladi. Ushbu bosqichda rivojlangan mamlakatlar va transmilliy korporatsiya kapital quyilmalar tuzilishini ratsionalizatsiyalash, hududiy, iqtisodiy integratsiya-baynalminal ustunligidan foydalanishga intiladilar. Tashkiliy yoki bozoriy imkoniyatlarni, qo‘shimcha texnologiyalarni olishga harakat qiladilar. Globallashuv jarayonida tadbirkorlik faoliyatining asosiy roli TMK larga tegishli bo‘lib qolmoqdalar.