2. robot tizimlarining strukturasi va xususiyatlari. Reja

Mexatronikaning fan asoslari 
2.4. Robot
 
tizimlarining xususiyatlari 
Mexatronik qurilmasi quyidagi xususiy belgilarga ega: 
1.
Axborot va energiya o`zgartirishni minimallashtirish (masalan, 
reduktorsiz 
dvigatellardan 
foydalanish) 
– 
harakatni 
o`zgartirishni 
minimallashtirish printsipi. 
2. Bir nechta funktsiyalarni bajarish uchun bitta mexatron elementidan 
foydalanish – funktsiyalarni birlashtirish printsipi. 
3. Mexatron elementlarni bir korpusga joylashtirish – korpuslarni birlashtirish 
printsipi. 
4. Elementlarni mustahkam montaj qilish. 
Bugungi kunda MTlarning 3 ta avlodlari mavjud. 
-
I-dasturlashtirilgan mexatron tizimlar; 
-
II-adaptiv mexatron tizimlar; 
-
III- intellektual mexatron tizimlar. 
I-avlod
dasturlashtirilgan mexatron tizimlar. Ularning harakati dastur 
almashtirilishi bilan o`zgartiriladi. Tashqi muhit holati o`zgarishi haqidagi axborot 

---

Yunusali1987 
17 
faqat dastur almashtirish paytida tizimga kiritiladi. Inson aralashuvisiz birinchi 
avlod mexatronik tizimlar yangi dasturlarni ishlatish va tashqi muhit o`zgarishiga 
moslasha olmaydi. Hozirgi vaqtda sanoat ishlab chiqarishda foydaladigan 
mexatronik tizimlarning asosini ushbu tizimlar tashkil qiladi.
II-avlod
MTlar tashqi muhit o`zgarishiga moslasha oladi va shuning uchun 
adaptiv deb ataladi. Ular tashqi muhit haqidagi axborotni qabul qilish tizimiga ega, 
bu axborotni real vaqt sharoitida boshqarish signallariga o`zgartira oladi. Bu MTlar 
mikroprotsessor bazasidagi quvvatli hisoblash sistemasiga ega va juda katta 
funktsional imkoniyatlar va ishlatish samaradorligigiga ega. Hozir vaqtda bunday 
MTlar ishlab chiqarilmoqda va ulardan foydalanish o`sib bormoqda. 
III-avlod
MTlar – intellektual tizimlar. Bu tizimlar xuddi birinchi va ikkinchi 
avlod tizimlar kabi ishlaydi, ya`ni tashqi muhit o`zgarishini sezadi va shunga qarab 
o`zining harakatini belgilaydi. Boshqa avlod tizimlardan farqi shundaki, ular 
o`zining harakatini belgilangan mezonlarni baholab, ushbu chegaralar ichida 
ko`plab yechimlar ichidan eng optimalini aniqlab, ushbu optimal variant asosida 
vazifasini hal qiladi. Bunday tizimlar ishlab chiqilib, endi ishlab chiqarishga 
qo`yilmoqda.