2 O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti mehnat ta’limi kafedrasi

 
4. Ishlab chiqarishda zararli moddalar va ulardan himoyalanish usullari. 
Zararli 
moddalar inson organizmiga turlicha ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Ayrimlarining oz miqdori 
ham kasb kasalligi yoki jarohat keltirib chiqarishi mumkin. Shunga ko‘ra, ya’ni zararli 
moddalar inson organizmiga ko‘rsatadigan ta’siriga qarab, GOST 12.1.007-76 - «Zararli 
moddalar. Sinflari va xavfsizlikning umumiy talablari» bo‘yicha quyidagi sinflarga bo‘linadi: 
I - juda yuqori xavfli - РЭЧМ <0,1 мг м3; 
II- yuqori xavfli - 0,1 < РЭЧМ <1,0 мг м3 ; 
III- xavfli (o‘ldiradigan) - 1,0 < РЭЧМ <1,0 мг м3; 
IV- kichik xavfli - RECHM > 10,0 мг м3. 
Ishlab chiqarish muhiti havosidagi zararli omillarni inson salomatligiga zararli ta’sirini 
kamaytirish maqsadida ularga ma’lum chegara-ruxsat etilgan chegaraviy meyor (RECHM) 
belgilanadi. 
Xonadan atmosfera havosiga chiqariladigan moddalar imkoni boricha tozalab 
chiqarilishi kerak. Bu zararli moddalarning havodagi konsentratsiyalari RECHMdan oshib 
ketmasligiga alohida e’tibor berilishi zarur. 
Xonaga kiritiluvchi havo tarkibidagi zararli moddalar miqdori 0,3 q RECHM dan 
oshmasligi kerak. 
Zararli ishlab chiqarish
- bu shunday ishlab chiqarish omilki, uni ta’siri natijasi 
xodimni kasallanishiga olib keladi. Xavfli ishlab chiqarish omili bu shunday ishlab chiqarish 
omilki, uni ta’siri natijasi xodimni shikastlanishiga olib keladi. 
Mehnat sharoitlarini zararlik va xavfsizlik darajasi bo‘yicha tasnifi quyidagicha: 
Optimal mehnat sharoitlari 
(1 sinf) - ishlovchilarni bunday sharoit - larda sog‘lig‘i 
saqlanadi va ish unumdorligini yuqori darajada bo‘lishiga imkoniyatlar yaratiladi. Boshqa 
omillar uchun optimal deb shartli ravishda shunday mehnat sharoitlari olinadiki, noqulay 
omillar yo‘q bo‘ladi yoxud aholi uchun xavfsiz deb topilgan darajadan yukori bo‘lmaydi. 
 
uxsat etilgan mehnat sharoitlari (2 sinf) –
 
ish joylari uchun muhitni omillari va mehnat 
jarayoniga belgilangan gigiyenik normativi yukori bo‘lmagan sharoitlar, tanadagi funksional 
o‘zgarishlar esa belgilangan tartibdagi dam olish vaqtida tiqlanadi yoki keyingi smena 
/
/
/
/

---