2 O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti mehnat ta’limi kafedrasi

J = P
2
/ρ · C
 
bu yerda: 
J – 
tovush intensivligi, vt/; 
P –
tovush bosimining miqdori, Pa; 
ρ – 
muhit 
zichligi kg/m
3
;
C – 
tovush tezligi, m/s.
 
Tovush to`lqinlarining 20
0
S haroratli muhitidagi tarqalish tezligi 343 m/s, po`latda 
5000 m/s, betonda 4000 m/s. ga teng. 
Mashina va uskunalarda, kommunikatsiya va qurilmalarda mexanizatsiyalarning 
harakatdagi qismlarining nosozligi sababli, suyuqlik va gazlar quvurlar orqali bosim ostida 
o’zatilganda paydo bo’ladigan qisqa to`lqinli tebranishlar 
titrash deb ataladi. 
Titrash quyidagi ko`rinishda ifodalanadi: 
-titrash chastotasi 
f
(Gts); -titrash amplitudasi 
A
(mm); -titrash tezligi 
V
(mm/s); -titrash 
tezlanishi 
w
(mm/s
2
). 
Titrash uskuna, jihoz va kommunikatsiyalarning mexanik mustahkamligini va 
germetikligini sifatsizlanishiga olib kelishi va har xil avariyalarning sababchisidir. 
Titrash ta`sirida inson tanasidagi a`zolarning funktsional holatlarini ishdan chiqishi, 
markaziy asab, yurak va qon aylanish tizimida hamda harakatlanish a`zolarida salbiy 
o`zgarishlar sodir bo’ladi. Uning za-rarli ta`siri charchash, boshning, panja va suyak 
bug’inlarining og’rishi, haddan tashqari asabiylashish va harakat faoliyatining buzilishi bilan 
namoyon bo’ladi va ayrim hollarda tebranish kasalligining rivojlanishiga olib keladi. Uning 
og’ir shakllari, mehnat qobiliyatining qisman yoki butunlay yo`qolishiga olib keladi. Shovqin 
va titrashning ish joylarida ruxsat etilgan darajalari SanPiN N0067-96 berilgan. 
Ishlab chiqarishda dastgoh, mashina va qurilmalarning ishlashi natijasida shovqin va 
titrashlar yo’zaga keladi. Bunga asosiy sabablar: detal va qismlarning bir-biriga urilib ishlashi, 

---