2 O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti mehnat ta’limi kafedrasi

Inson tanasini elektr tokiga ko‘rsatayotgan qarshiligi 
O‘zgaruvchan tok (50 Hz) 
Solishtirma 
hajm 
qarshiligi 
quyidagicha: (Om. sm) 
Teri quruq holatda
2·106 gacha 
Suyaklar 
1·106 dan-2·108 gacha 
Tirik hujayralar 
(3 - 6) ·106 gacha 
Mushaklar 
150 - 300 gacha 
Qon 
100 - 200 gacha 
Tok kuchlanishi oshishi bilan tanani qarshiligi kamayib boradi. Natijada terini yorib 
o‘tadi. Tok kuchi yoki o‘tish muddati oshishi bilan terining qizib borishi va tutash joylarining 
terlashiga olib keladi. Bu terining elektr qarshiligini kamaytiradi. 
Ichki a’zolarning qarshiligi asosan tok kuchlanishiga bog‘liq va 300 - 600 Om bo‘ladi. 

---

184 
 
Inson tanasining umumiy qarshiligi ham tokning kuchlanishiga bog‘liq, lekin chiziqli 
emas, kuchlanish ko‘payishi bilan umumiy qarshiligi kamayadi va 300 V kuchlanishida ichki 
organlarning qarshiligiga yaqinlashadi: 
З
ҳ
= 
Rh = 2RH + Rh - 
inson tanasining aktiv qarshiligi
, Om; CH ≈ 0,5 - 
inson tanasining zichligi,
 
F; f - 
tok chastotasi
, Hz
Inson tanasini elektr tokiga ko‘rsatayotgan qarshiligi bir tekis va mo‘tadil emas. Shu 
qarshiliklar bilan hisob-kitob qilish o‘ziga xos qiyinchiliklarga duch keladi. Hisob-kitobni 
osonlashtirish niyatida amaliyotda yetarli aniqlik darajasida inson tanasining qarshiligini Rh = 
1000 Om deb qabul qilingan. 
Insonni elektr tokidan shikastlanishining asosiy omillariga: tokning turi, inson tanasidan 
o‘tayotgan tokning davom etish muddati, tok o‘tgan yo‘l, tok chastotasi, insonni shaxsiy 
xususiyatlarga bog‘liq. «Diqqat faktori» ham, katta ahamiyatga ega. Agar inson elektr tok 
«urishiga», «tayyor» bo‘lsa, ta’siri kamayadi.