2 O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti mehnat ta’limi kafedrasi

127 
 
to‘xtatish usullarining bir nechtasini qo‘llash mumkin (12.20-rasm). 
a) b) 
a). Qon ketishi vaqtida, arteriya VI bo‘yin umurtqasining ko‘ndalang
o‘simtalariga bosiladi. b). Bilak va tirsak arteriyalarini esa suyaklarga bosish yo‘li bilan 
qon ketishining oldi olinadi
. 
d).
12.20-rasm.d). Qonni to’xtatish usullari. 
Yuza vena va kichik arteriyalardan
qon ketishini bosib turuvchi bog‘lamlar yordamida 
to‘xtatish mumkin. Jarohat yuzasiga sterillangan yumaloq shar ko‘rinishidagi paxta qo‘yilib, 
bir necha qavat doka bilan yaxshilab bog‘lanadi. Bunday hollarda bosib bog‘langan 
tomirlarning o‘tkazuvchanligi yo‘qolib, tromb hosil qiladi. Bundan tashqari, bu usul boshqa, 
ya’ni oyoq va qo‘llarni ko‘tarib qo‘yish usullari bilan birgalikda ham bajarilishi mumkin. 
Agar qon ketayotgan jarohat oyoqlar uchida joylashgan bo‘lsa, bunday hollarda oyoqni 
bo‘g‘imidan maksimal bukib qo‘yish usulidan foydalanish mumkin. Bukilayotgan bo‘g‘im 
oralig‘iga yostiqcha qo‘yilib, bo‘g‘im bukib bog‘lanadi. Agar qon ketishi barmoqlar, panja 
sohalarida, bilak bo‘g‘imida, oyoqdagi barmoqlar va panjalarda bo‘lsa, tizza bo‘g‘imidan, son 
sohasida bo‘lsa, tizza va tos-son bo‘g‘imlari birgalikda bukib bog‘lanadi.
Agar qon ketishi arterial qon tomiridan kuzatilganda, jarohatdan yuqori sohadan bosib 
to‘xtatiladi va keyingi muolajalar sharoitga qarab bajariladi. Chakka yumshoq to‘qimalari 
jarohati tufayli qon ketishida, qon ketishini to‘xtatish arteriyani suyakka bosish harakatlari 
bilan amalga oshiriladi. Bunday hollarda arteriyani topish uncha qiyin ish emas.
Quloqning tashqi kirish sohasi yuqorisidan bitta barmoq bilan bosish orqali ham 
maqsadga erishish mumkin. Yuz sohasida esa arteriyaning pastki jag‘ning gorizontal chiziq 
bilan kesib o‘tgan joyidan bosib, qon oqishini to‘xtatish mumkin.
Umumiy uyqu arteriyasidan qon ketishi vaqtida, arteriya VI bo‘yin umurtqasining 

---