2 mundarija kirish. 1-bob. Sanoat korxonalarda mahsulot ishlab chiqarish tannarxi shakllanishining nazariy va xukukiy asoslari

-
68
-
 
kuymaslik, Sanoat korxonalarda texnologik jarayonlarni optimallashtirish xisobidan 
mahsulot tannarxini pasaytirish, eksport narxlarini shakllantirishga doir yangi 
mexanizmlarni joriy etish, bank kafolatlari muddatlarini o’zaytirish, qo’shimcha . 
qiymat soligini kaytarish muddatini qisqartirish va Boshqa rag’batlantirish choralari 
shular jumlasidandir. 
Demak mamlakatimizda inkirozga karshi choralar dasturidan kelib chikib, 
Sanoat korxonalarda mahsulot ishlab chiqarish xarajatlari tarkibi urganilib, mahsulot 
tannarxi tarkibiga kiruvchi xarajatlarni asossiz oshirilishiga yul kuyilmagan. Bu esa 
korxonalarning moliyaviy holati yanada yaxshilanishiga turtki bo’lgan. 
Mamlakatimizda iqtisodiyotni modernizasiyalash sharoitida korxonalarni 
qo’llab quvvatlash maqsadida, mahsulot ishlab chiqarish tannarxini pasaytirishda 
imtiyozli kreditlar berilishi xam muxim ahamiyatga egadir. Inkirozga karshi 
dasturdagi amalga oshiririladigan yo’nalishlardan biri xam shundan iborat buldi. 
Ya’ni mahsulot eksport qiladigan korxonalarga mamlakatimiz banklari tomonidan 
imtiyozli kreditlar berildi. Bu esa ularning yanada barqaror ishlab chiqarishga 
yordam berdi. Birgina utgan yilning o’zida bu korxonalarga aylanma mablag’larini 
kupaytirish uchun umumiy mikdori 233 milliard so’mdan iborat imtiyozli kreditlar 
berildi. Ma’lumki eksport kiluvchi korxonalar mahsulot eksport kilganda, xar doim 
xam ishlab chiqarish bir xil boravermaydi. Chunki bunday sharoitda sotilgan 
mahsulot puli o’z vaktida kelib tushmasligi yoki ishlab chikarilgan mahsulotga talab 
oshishi yoki bulmasa ko’prok mahsulot ishlab chiqarish uchun texnika-
texnologiyalarning yetishmasligi natijasida korxonlarda vaktinchalik mahsulot ishlab 
chiqarish tuxtab kolishi yoki belgilangan mikdorni ishlab chiqarishga ulgurmasligi 
mumkin. Bunda banklarning imtiyozli kredilar berilishi korxonalar uchun juda katta 
yordam bo’ladi. Bunda birinchidan ishlab chiqarish tezlashadi, bu degani birinchidan 
Mehnat unumdorligi oshadi, ikkinchidan asosiy vositalar rentabelligi oshadi. Bu 
ikkita ko’rsatkichlar xam bevosita korxona mahsulot ishlab chiqarish tannarxiga 
kiruvchi o’zgarmas xarajatlarga bog’liqdir. Buning natijasida esa korxonada 
mahsulot ishlab chiqarish tannarxi yanada pasayadi. 

---