2. Mehnat bozori, mehnat taklifi va mehnatga bo’lgan talab

12-rasm. Monopsonist mehnat bozori.

Raqobatlashgan mehnat bozorida muvozanat holat E nuqtada o`rnatiladi. E nuqta-da talab va taklif chiziqlari kesishadi. Muvozanat holatida L<sub>e</sub> ishchi W<sub>e</sub> miqdordagi ish haqi bilan ta`minlanadi. Monopsonist har bir birlik mehnat uchun bir xil ish haqi to`la-gani uchun taklif chizig`i o`rtacha xarajat AC chizig`idan iborat bo`ladi.

Chekli mehnat xarajatlari chizig`i MRC<sub>L</sub> o`rtacha xarajat chizig`idan yuqorida yo-tadi. MRC<sub>L</sub> va MRP<sub>L</sub> chiziqlarini kesishgan nuqtasi monopsonik holatda qancha ishchi bilan band bo`lishini aniqlaydi. Bu yerda MRP_L  MRC_L monopsonik muvozanat holati sharti.
Demak, monopsonist ishchilar sonini L_e dan L_C qisqartirib, ish haqini W_e dan W_N ga qisqartirishga erishadi. Shunday qilib, monopsonist bir vaqtning o`zida ham ishchilar sonini qisqartirib, ham ish haqini pasaytirib, o`z foydasini MCNW_N to`rtburchak yuziga teng bo`lgan miqdorda oshiradi.
Minimal ish haqi. Minimal ish haqi davlat tomonidan qonun orqali o’rnatiladi. Ko’p hollarda minimal ish haqi muvozanat ish haqi darajasidan yuqori qilib o’rnatiladi.
Bunday holda umumiy o’rtacha ish haqi oshadi, lekin ishchilarni ishga yollash soni qisqaradi. Minimal ish haqini o’rnatilishini va uni oshirilishini kasaba uyushmalari ham ko’pincha talab qilib chiqadilar.Minimal ish haqi qanday oqibatlar bilan bog`liqligini ko’rib chiqaylik.
Minimal ish haqi ko’proq malakasiz ishchilar va ish topa olmagan ishchilarga sal-biy ta’sir ko’rsatadi. Nima uchun deganda, malakali ishchilarga talab har doim mavjud bo’ladi, shu sababli ular minimal ish haqining oshishidan yutadilar. Umuman, minimal ish haqining ortishi,ish bilan band bo’lgan aholining yuqoriroq daromad olishini ta’min-laydi. Minimal ish haqi oshganda, mehnatga haq to’lashning barcha stavkalari qaytadan ko’rib chiqiladi va oshiriladi.
Quyidagi 13-rasmda minimal ish haqining aholi bandligiga ta’siri ko’rsatilgan.