2-mavzu: Yozma adabiyot va bolalar adabiyoti. Alisher Navoiy, Gulxaniy hayoti va ijodi Mavzu rejasi



Download 0,61 Mb.
Pdf ko'rish
bet6/8
Sana21.04.2020
Hajmi0,61 Mb.
#46316
1   2   3   4   5   6   7   8
Ikki

Ikki

buyuk

buyuk

shoir

shoir

• XVIII asrning oxiri, XIX asrning boshlarida

yashab, ijod qilgan ikki buyuk shoir

Muhammadniyoz Nishotiy va Muhammad 

Sharif Gulxaniylar ijodi mumtoz adabiyotimiz

tarixida alohida ajralib turadi.

• Nishotiyning xalq og`zaki ijodi asosida yaratgan

“Husn- u dil” dostonida

ishq- muhabbat, aql-

farosat, odob- axloqqa bag`ishlangan.



Gulxaniy



Gulxaniy

ham 


ham 



Zarbulmasal

Zarbulmasal



asarida



asarida

o`zining


o`zining

muhim


muhim

ijtimoiy


ijtimoiy

qarashlarini

qarashlarini

, el


, el

-

-



ulus

ulus


taqdiriga

taqdiriga

munosabatini

munosabatini

hayotiy

hayotiy


timsollar

timsollar

orqali

orqali


ifoda

ifoda


etgan

etgan


 

 

    



Gulxaniy bir necha yil Qo‗qon xoni  Olimxon saroyida navkar bo‗lib xizmat 

qilgan, ammo ochlik, yupunlik, muhtojlik uning hamrohi bo‗lib qolaveradi.  

    

Gulxaniyning «Ber menga» radifli she‘ri uning navkarlik  davrida yozilgan 



asaridir.  G‗azal  och  qolgan  kishilarning  o‗z  xo‗jayinidan  non  so‗rashi  bilan 

boshlanib, lirik qahramon–navkarning qalb alamlari so‗nggi baytlarda izchil ochilib 

boradi.  

     Bu  g‗azalga  chuqurroq  nazar  tashlansa,  unda  faqat  yakka  ochlikdan  tinkasi 

qurigan  bitta  shaxs  haqida  gapirilmay,  balki  katta  ijtimoiy  masala–  Olimxonning 

navkarlari  orasidagi  ichki  hayot  sharoiti  haqida  gapiriladi.  G‗azalda  lirik 

qahramonning  obrazi  umumlashma  obraz  darajasiga  ko‗tarilgan,  chunki  Olimxon 

navkarlaridan  faqat  Gulxaniy  xon  iltifotiga    sazovor  bo‗la  olmadi,  degan  qarorga 

kelish  yanglishdir.  Demak,  lirik  qahramon-navkar  o‗z  boshidan  kechirganlarini 

bayon  qilish  asosida    Olimxonning  navkarlarga  muruvvatsizligi  va  qo‗shindagi  

tartibsizlikni fosh qiladi. 

«Zarbulmasal» xalq ertaklari taxlitida yozilgan mukammal mazmunli  o‗tkir 

satirik  asardir.  Gulxaniy  bu  asarida    xalqning  mazmundor  maqollari,  hikmatli 

so‗zlari va qochiriq gaplaridan mohirlik bilan foydalandi.  

 

Muallif  o‗z  masallaridan  majoziy  obrazlar  orqali  hukmron  sinf  vakillarini 



fosh  qiladi,  mamlakatga  xarobalik,  xalqqa  qashshoqlik  keltirgan  o‗zaro  feodal 

urushlarga qarshi  ommaning noroziligini ifodalaydi. Shuning uchun Yapaloqqush 

va  Boyo‗g‗lining    bir-biriga  quda  bo‗lishi  voqeasini  keltiradi.  Bu  ikki  quda  to‗y 

bahonasi  bilan    mamlakatni  xonavayron  qiladi.  Yozuvchi  Ko‗rqush,  Hudxud, 




Kulonkirsulton,  Sho‗ranul,  Malik  Shohim  va  Kordonlarning    bir-birlariga  aytgan  

masallari, hikoyalari orqali asarning g‗oyaviy mazmunini ochadi. 

    Gulxaniy  «Maymun bilan Najjor»  masalida  hunar va hunar ahlini ulug‗laydi, 

qo‗lingdan  kelmaydigan  ishga  aslo  urinib  kulgi  bo‗lma,  ko‗r-ko‗rona  birovga 

taqlid qilib falokatga yo‗liqma, degan fikrni maymun qismati orqali ko‗rsatadi.  

 

Mehnatkash  xalqning  og‗ir  hayoti  va  mehnati,  huquqsizligi    va  nochorligi, 



bir so‗z bilan aytganda ayanchli qismati «Tuya bilan bo‗taloq»da o‗ziga xos badiiy 

tasvirga ega.  

 

Gulxaniyning  «Toshbaqa  bilan  chayon»  masalida  esa    bir-biriga  zid  va 



qarama- qarshi ikki obraz berilgan: toshbaqa-aqlli, farosatli, safarlarda ko‗p yurib, 

ancha  tajriba  orttirgan,  insofli,  sodiq  va  qadrdon  do‗st  timsoli,  chayon  esa  butun 

umri bo‗yi birovlarga yomonlik qilgan, ularga ziyon-zahmat yetkazgan, yaxshilikni 

bilmaydigan,  yaxshilikka  yomonlik  qaytaradigan,  hiyonatkor  toifalarning  ramziy 

obrazidir.  

 

Gulxaniy shu zaylda hozirgi zamon o‗zbek bolalar adabiyotining maydonga 



kelishida barakali hissa qo‗shgan qalamkashdir. 


Download 0,61 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish