2-mavzu. Yo‘l qurilish ishlarini tashqil qilishning asosiy xususiyatlari. Reja

Potok usuli turlari. 
Tarkibi va vazifasiga ko‘ra xususiy, ixtisoslashtirilgan va 
ob’ektli potoklar ajratiladi. 
Yo‘l to‘shamaining murakkab konstruksiyalarini yaratishda ixtisoslashtirilgan potok 
tarkibiy xususiy potoklarga bulinib tashlanadi, ularning xar birini baekarish uchun 
mexanizatsiyalangan zvenolar tanlanadi (35.1-raem). 
Ixtisoslashtirilgan bulinmalar - mexanizatsiya l ashgan zvenolar - muayyan ish 
jarayonlarini va aloxida zaxvatkalardagi operatsiyalarni bajaradi. 
Smenali zaxvatka - bu yo‘lning shunday uchastkasiki (m), unda muayyan tarkibdagi 
mashinalar zvenosi bir smenada bitta yoki bir nechta texnologik tarzda uzaro uzviy 
bog‘langan ish jarayonlarini (operatsiyalarni) bajaradi. Ish jarayoni smenaning 
yarmisida bajarilishi mumkin, bunda zaxvatka yarim smenali deb ataladi. Ba’zan ish 

---

jarayonini murakkabligiga qarab ikki yoki xattoki uchta smena bajaradi, bunday 
xollarda zaxvatkalar ikki yoki uch smenali deb ataladi. 
Xususiy potok davomiyligi uning smenadagi tezligi bilan, ya’ni smenali 
zaxvatka uzunligi bilan belgilanadi. Smenali zaxvatka uzunligi, tegishincha, bo‘tun 
potok tezligi xar bir zvenodagi barcha mashinalar unumdorligi bilan aniklanadi. 
Ko‘p incha potok tezligini zaxvatkalarning bittasida ishlayotgan va yakuniy 
mahsulotni berayotgan bitta etakchi mashina belgilab beradi. 
Xususiy chiziqli potoklar tayyorlov ishlari, kichik ko‘p riklar va quvurlarni 
o‘rnatish chiziqli er ishlarini bajarish va suv chiqarish inshootlarini qurish; yo‘l 
asoslarini, yo‘l qoplamalarini qurish, pardozlash ishlari va x. k. uchun mo‘ljallanishi 
mumkin. 
CHiziqsiz ishlarning xususiy potoklariga ishlar olib borilayotgan uchastkalarda yo‘l 
poyini qurish; katta sun’iy inshootlarni qurish; yo‘l va transport inshootlari 
majmualarini qurish ishlari tegishli. Bu potoklar bo‘zilishlarga va ishlarning to‘xtab 
kolishshiga yo‘l ko‘ymaslik maqsadida uz ishlarini chiziqli ishlarni bajaruvchi 
bulinmalar etib kelguncha tugatishi kerak. 
Yo‘l to‘shamai qurilishi bo‘yicha ixtisoslashtirilgan potok umumiy holatda 
uchta xususiy potokdan tashksl topgan bo‘ladi: birinchisi, oldinda xarakatlanuvchi 
xususiy potok asosning qo‘shimcha qatlamini ko‘ra di; ikkinchisi - yo‘l asosini 
yaratadi; uchinchisi potok yo‘l koplamasini ko‘ra di. 
Xususiy potoklar o‘rtasida, ba’zida esa xususiy potokdagi aloxida zaxvatkalar 
o‘rtasida o‘zilishlar bo‘lishi mumkin, ular vaqtdagi tanaffuslar zarurati bilan 
belgilanadi. Ular smenalar soni yoki potoklar o‘rtasidagi masofa bilan ulchanadi. 
101-rasm. Yo‘l to‘shamaini qurish bo‘yicha ob’ektli (a) va ixtisoslashtirilga(b) potok sxemasi: 
A, B, V - ixtisoslashtirilgan potoklar; 1-VI- xususiy potoklar; 3- zaxvatkalar; L
n
- ob’ektli potok 
uzunligi; P
0
 - tashqiliy tanaffus; P - texnologik tanaffus; GD- tayyor yo‘l; T- trassa; ZP - yo‘l 
poyi. 
Texnologik tanaffus Pt - bitta yoki xattoki bir nechta zaxvatkalar uzunligidagi 
uchastkalarda olib borilayotgan ishlardagi ularning xususiyatlariga (betonni, 
sementli gruntni tindirish va x.k.) bog‘liq bo‘lgan tanaffus. 
Tashqiliy tanaffus P
0
- uzaro to‘tash xususiy potoklar yoki bitta potokdagi 
zaxvatkalar o‘rtasidagi uchastkani keyingi potok yoki zaxvatka uchun tayyorlash 
bilan bog‘liq tanaffus. 

---

Kurilayotgan avtomobil yo‘li uchastkasi bir kator zaxvatkalardan tashqil topadi. 
Birinchi mexanizatsiyalangan zveno birinchi ish jarayonini bajarib 
bo‘lgandan keyin, birinchi zaxvatkani ikkinchi zvenoga topshirib, o‘zi ikkinchi 
zaxvatkaga o‘t
a
di; shu tariqa birinchi zaxvatkaga so‘nggi ish jarayonini bajarish 
uchun oxirgi zveno kelgunicha davom etadi. Barcha zvenolar ishga tushgan paytdan 
boshlab potokni ishga tushirish davri yakunlanadi.Potok amal qiladigan davri