2 mavzu. To‘yinmagan uglevodorodlar. Reja

S

pirtlardan suvning ajralib chiqishi. Zaysev qoidasiga binoan boradi, bunda vodorod eng kam vodorod tutgan uglerod atomidan ajraladi, ya’ni:
Spirtlardan suvni tortib olish jarayonida hosil bo‘ladigan etilen uglevodorodi izomerlanishi mumkin. Shuning uchun bu jarayon o‘tkazilganda uglevodorodlar aralashmasi hamhosil bo‘ladi.
Etilen uglevodorodlarini uglevodorodlarning galogenli hosilalaridan galoid vodorodni tortib olish orqali ham olish mumkin. Bunda galoid vodorodni tortib oluvchi vosita sifatida quruq ishqorning spirtdagi eritmasi, uchlamchi amin, xinolin va boshqalardan foydalaniladi. Galoidli hosila sifatida yodli yoki bromli hosilalari ishlatilganda yaxshi natija olinadi. Xlorli hosilalar bilan jarayon qiynchilik bilan boradi.Etilen uglevodorodlarini uglevodorodlarning ikki galogenli hosilalaridan ham olish mumkin:

Lekin bunda hosil bo‘lgan etilen uglevodorodlari rux galogeni ishtirokida izomerlanishi mumkin. Shning uchun rux kukuni o‘rniga bu jarayonlarda ikki valentli xrom tuzlari, natriy yodid va boshqalardan foydalaniladi.

E

tilen uglevodorodlarini asetilenga palladiy katalizatorligida vodorod biriktirib olish mumkin:
Olefinlar olish usullarining laboratoriyada keng qo‘llaniladigani sirka kislota efirlarini piroliz qlishdir (400-500⁰C):
С_nH_2n+1 – OOC – CH₃  C_nH_2n + CH₃COOH
Fizik xossalari. Gomologik qatorning dastlabki to‘rt vakili gazsimon C₅H₁₀ dan to C₁₂H₂₄ gacha suyuqlik, qolganlari qattiq moddalardir.
To‘g‘ri zanjir hosil qilib tuzilgan olefinlar tarmoqlangan zanjirli izomerlariga qaraganda yuqori haroratda qaynaydilar.
Sis- izomerlari trans- izomerlariga nisbatan yuqori haroratda qaynaydilar.
Olefinlarning zichligi birdan kichik, lekin tegishli parafinlarnikidan katta. Olefinlar suvda oz eriydilar, lekin ularning eruvchanligi parafinlarnikiga qaraganda yuqori. Ular ayrim og‘ir metallar tuzlari eritmalarida (Cu₂Cl₂, Pt va hokazo) yaxshi eriydilar va ular bilan kompleks birikmalar hosil qiladilar.