2-mavzu. Talab va taklif. Bozor muvozanati Reja

Q_d  2000  0,2  P

Ushbu funksiyadagi talab (Q_d) va narxdan (P) biriga, uning jadval qiymatlarini qo`ysak, mos holda ikkinchisining qiymatini aniqlaymiz.
Chiziqli talab funksiyasining grafigi quyidagicha aniqlanadi. Narx

P  0
bo`lganda talab
Q<sub>d</sub>  a <sub>,</sub>
P  <sup>a</sup>
b
bo`lganda talab
Q_d  0
ga teng.

Olingan qiymatlar asosida talab chizig`ini chizamiz (3.8-rasm).

0 a _Q

3.8-rasm. Chiziqli talab grafigi

Talab funksiyasi chiziqli bo`lgani uchun narx (P) noldan
^a gacha
b

o`zgarganda, talabning Q<sub>d</sub> qiymati AB to`g`ri chizig`i ustida yotadi. Endi 3.3-jadvalda keltirilgan talab funksiyasi grafigini chizamiz (3.9-rasm).
P
10000

3000

2000

1000

1400
160
¹⁸⁰⁰ 2000 ^Q

2.8-rasm. Daftarga bo`lgan chiziqli talab grafigi

P  0
bo`lganda, maksimal talab miqdori
^Q_d ^{ 2000} ga teng (grafikda

u B nuqta bilan belgilangan). Daftar narxi
P  10000
so`mga teng

bo`lganda, talab miqdori
Q<sub>d</sub>  0
ga teng bo`ladi (grafikda bu A nuqta). A

nuqta bilan B nuqtani tutashtiruvchi to`g`ri chiziq berilgan funksiya uchun talab chizig`ini hosil qiladi.
Ko`p omilli (o`zgaruvchili) talab funksiyasi talab miqdorini unga ta`sir qiluvchi bir necha omillar bo`yicha aniqlaydi. Misol tariqasida non
bozori modelini qanday aniqlanishini qaraymiz. Faraz qilaylik nonga bo`lgan talab nonning narxi (P_n) va iste′molchining daromadiga (R)

bog`liq bo`lsin. Bu bog`liqlik quyidagicha ifodalanadi: ^Q_d ^
f P_n , R _(1).

Bu holda ko`p o`zgaruvchili talab funksiyasi ikki o`zgaruvchiga, non narxi (P<sub>n</sub>) va iste′molchi daromadiga (R) bog`liq.
Misol. Nonga bo`lgan ikki omilli talab funksiyasi berilgan:
Q<sub>d</sub>  800  20P<sub>n</sub>  2R
Bu funksiya orqali berilgan non narxi va iste′molchi daromadida nonga talab qancha ekanligini aniqlash mumkin. Agar non narxi (P<sub>n</sub>) 1500 so`m, daromad 15500 so`m bo`lsa, nonga talab 200 taga teng bo`ladi.
Q<sub>d</sub>  800  201500  2 15500  200
Agar iste′molchi daromadi o`zgarmas bo`lib, R=15500 so`mga teng bo`lsa, u holda bir omilli nonga talab funksiyasini olamiz:

Q_d  30200  20  P_n
yoki non narxi (P_n) 1500 so`m bo`lib, o`zgarmas bo`lsa, biz daromadga bog`liq nonga talab funksiyasini quyidagicha yozamiz.