2-mavzu. Sanoat korxonalarni rivojlantirish strategiyasini shakllantirish Reja

 

2.4.Korxonalarning tashkiliy tuzilmasi va unug samaradorlik mezonlari 

 

Har  bir  ishlab  chiqarish  korxonasi  ishlab  chiqarish  bo’linmalari,  boshqaruv  organlari  va 

korxona  xodimlariga  xizmat  ko’rsatuvchi  tashkilotlardan  iborat  bo’ladi.  Tuzilma  (struktura) 

tushunchasini  korxonaning  tarkibi,  tuzilishi  sifatida  ko’rib  chiqish  mumkin.  Korxona  qanchalik 

yirik bo’lsa, uning ishlab chiqarish tuzilmasi shunchalik murakkab bo’ladi. 

Sanoat korxonalarining umumiy va ishlab chiqarish tuzilmalari mavjud. 

Ishlab  chiqarish  bo’g’inlari,  korxona  boshqaruvi  hamda  xodimlarga  xizmat  ko’rsatuvchi 

tashkilotlar, ularning miqdori, kattaligi va egallab turgan maydoni, xodimlarining soni va ishlab 

chiqarish imkoniyatlari korxonaning umumiy tuzilmasini ifodalaydi.  

Ishlab  chiqarish  tuzilmasiga  asosiy,  yordamchi  va  xizmat  ko’rsatish  jarayonlari  amalga 

oshiriluvchi sex va uchastkalar kiritiladi. 

Ishlab chiqarish tuzilmasi korxona umumiy tuzilmasining bir qismidir. U sex, uchastka va 

xizmat ko’rsatuvchi xo’jaliklar shaklidagi ishlab chiqarish bo’linmalaridan iborat bo’ladi hamda 

ularning  mahsulot  ishlab  chiqarish  jarayonidagi  o’zaro  munosabatlarini,  mehnat  bilan  band 

bo’lgan xodimlari soni, asbob-uskunalari qiymati, egallab turgan maydoni va hududiy joylashuvini 

aks ettiradi. 

Asosiy sexlarda va  ishlab chiqarish uchastkalarida ishlab chiqarish jarayonining asosiy  – 

xom ashyo va yarim tayyor mahsulotlarni tayyor mahsulotga aylantirish bosqichi yoki mahsulot, 

yo uning bir qismini tayyorlashning bir qator bosqichlari amalga oshiriladi (muzlatkichlar sexi). 

Yordamchi sexlar asosiy ishlab chiqarishni asbob-uskunalar va energiya bilan ta’minlaydi 

hamda  uskunalarni    ta’mirlash  (ta’mirlash,  uskunalar,  model  sexlari  va  boshqalar)  vazifalarini 

bajaradi. 

Xizmat  ko’rsatuvchi  sex  va  xo’jaliklar  tarkibiga  korxonaning  infratuzilmasini  (ombor  va 

trans’ort bo’linmalari, uy-joy-kommunal xo’jaligi, oshxona, sanatoriy va hokazo)tashkil qiluvchi 

bo’linmalar kiradi. 

Sanoat korxonalari ishlab chiqarish tuzilmasining uch xil turi majud: texnologik, predmetli