2-мавзу. Реал секторни давлат томонидан тартибга солиш тўҒрисидаги назарий қарашлар ва унинг эволюцияси

Бугунги кунда иқтисодиётни монетар бошқаришнинг пул назарияси, инфляция билан кураш муаммолари 1976 йилги Нобель мукофоти совриндори америкалик Милтон Фридман бошлиқ Чикаго мактаби олимлари томонидан зўр бериб ишлаб чиқилмоқда.

XX асрнинг 20-йилларида бошқаришнинг монетар усуллари кўпчилик иқтисодчилар томонидан “абадий фаровонликка” эришиш воситаси сифатида баҳоланди. Аммо мазкур усул 30-йиллар синовига бардош бера олмади. Ҳатто улар 1929-1933 йиллардаги иқтисодий инқирознинг ва ундан сўнг узоқ давом этган таназзулнинг асосий сабабларидан бири бўлди.

XX асрнинг 20-йилларида бошқаришнинг монетар усуллари кўпчилик иқтисодчилар томонидан “абадий фаровонликка” эришиш воситаси сифатида баҳоланди. Аммо мазкур усул 30-йиллар синовига бардош бера олмади. Ҳатто улар 1929-1933 йиллардаги иқтисодий инқирознинг ва ундан сўнг узоқ давом этган таназзулнинг асосий сабабларидан бири бўлди.

Монетар назария таҳлил соҳаси бўлиб, у иқтисодий мувозанат ва ўсишнинг умумий муаммолари ҳамда пул ва банк механизми ишлаши махсус масалалари қўшилган жойда ётади. Монетар соҳа пул агрегати кўрсаткичлари ўртасидаги сабабий ва функционал боғлиқликлар, шунингдек, уларнинг хўжалик тизими монетар элементлари билан ўзаро таъсири муаммолари, унинг асосий йўналиши бўлиб хизмат қилади.

Монетар назария таҳлил соҳаси бўлиб, у иқтисодий мувозанат ва ўсишнинг умумий муаммолари ҳамда пул ва банк механизми ишлаши махсус масалалари қўшилган жойда ётади. Монетар соҳа пул агрегати кўрсаткичлари ўртасидаги сабабий ва функционал боғлиқликлар, шунингдек, уларнинг хўжалик тизими монетар элементлари билан ўзаро таъсири муаммолари, унинг асосий йўналиши бўлиб хизмат қилади.

Шундай қилиб, турли иқтисодий таълимотлар давлатнинг иқтисодиётни тартиблашининг турли доираларини, усул ва воситаларини қўллашни илмий жиҳатдан асослайди. Мустақилликка эришган Ўзбекистон Республикасида давлат бизнинг бозор иқтисодиётига ўтиш хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда юқорида баён этилган иқтисодий таълимотлардаги давлатнинг тартиблаш механизми воситаларидан фойдаланишни ўзлаштириб олиши муҳим аҳамиятига эгадир. Шу боисдан бозор муносабатлари ривожланган мамлакатларда қарор топган давлатнинг макроиқтисодий сиёсат воситаларини таҳлил қилиш бугунги куннинг талабидир.

Шундай қилиб, турли иқтисодий таълимотлар давлатнинг иқтисодиётни тартиблашининг турли доираларини, усул ва воситаларини қўллашни илмий жиҳатдан асослайди. Мустақилликка эришган Ўзбекистон Республикасида давлат бизнинг бозор иқтисодиётига ўтиш хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда юқорида баён этилган иқтисодий таълимотлардаги давлатнинг тартиблаш механизми воситаларидан фойдаланишни ўзлаштириб олиши муҳим аҳамиятига эгадир. Шу боисдан бозор муносабатлари ривожланган мамлакатларда қарор топган давлатнинг макроиқтисодий сиёсат воситаларини таҳлил қилиш бугунги куннинг талабидир.