2-mavzu: O’zbekiston respublikasida amalda bo’lgan soliqlar va boshqa majburiy to’lovlar

Qisqacha xulosalar

Soliq tizimiga xususan soliqlar yoki ularga tenglashtirilgan to‘lovlar tizimi (majmui) sifatida qarash mumkin emas. Soliq solishning muhim shart-sharoitlariga quyidagilar kiradi: soliqlarni belgilash va amalga kiritish tartibi, soliqlarning turlari, ularni byudjet darajalari o‘rtasida taqsimlash tartibi, soliq nazoratini amalga oshirish shakllari va uslublari, soliq to‘lovchilarning huquqlari, majburiyatlari, ular manfaatlarini himoya qilish usullari, soliq munosabatlari ishtirokchilarining javobgarligi va shu birga ushbu elementlar soliq tizimining tarkibiy unsurlari ekanligini ta'kidlaydi va soliq tizimi deganda ana shu elementlarning majmuasidan iborat bo‘lgan va ular o‘rtasidagi munosabatlar majmuasidan kelib chiqib ifodalash mumkin.

Soliq munosabatlari mavjud bo‘lishining asosiy shartlaridan biri davlatning mavjudligi bo‘lsa, ikkinchi sharti soliqlarni to‘lashga qobil bo‘lgan soliq to‘lovchilarning mavjudligidir. O‘zbekiston soliqlar tizimi manbaiga qarab soliqlar yuridik va jismoniy shaxslardan olinadigan soliqlarga ajratiladi.

Mustaqillik yillarida soliq tizimini rivojlantirish asta-sekin o‘z natijasini berib bormoqda. Kichik korxonalarning mamlakat ichki mahsuloti ishlab chiqarishdagi salmog‘i ortib bormoqda.

Mustaqillik yillarida O‘zbekiston o‘zining mustaqil soliq tizimiga ega bo‘ldi va uni takomillashtirish borasida yangi izlanishlar davom etmoqda.

Shuni ta'kidlab o‘tish joizki, respublika iqtisodiyotida soliqlarning tutgan muhim o‘rni borligini nazarga olgan holda respublikada olib borilayotgan soliq islohotlariga katta e'tibor berish lozim. Toki bu islohotlar Respublikamiz iqtisodiyoti ravnaq topishiga, aholi turmush darajasini ko‘tarishga doimo xizmat qilsin.

^{Nazorat va muhokama uchun savollar}

1. 
   Soliq tizimi va soliqqa tortish tizimi o‘rtasida qanday farq bor?
   
2. 
   Soliq tizimining tarkibiy tuzilishini tushuntirib bering?
   
3. 
   Soliqlarni iqtisodiy mohiyatiga ko‘ra guruhlang?
   
4. 
   Soliqlar soliqqa tortish ob'ektiga ko‘ra necha guruhga bo‘linadi?
   
5. 
   To‘g‘ri soliqlar davlat byudjeti daromadlarining necha foizini tashkil etadi?
   
6. 
   To‘g‘ri soliqlar tarkibiga qaysi soliqlar kiradi?
   
7. 
   Qaysi soliqlarni egri soliqlar tarkibiga kiritamiz?
   
8. 
   Egri soliqlarning haqiqiy to‘lovchisi kimlar hisoblanadi?
   
9. 
   Hozirgi kunda respublikamizda olib borilayotgan soliq siyosatining asosiy yo‘nalishi nimalardan iborat?