2-mavzu: O’qish malakalarining sifatlari: to’g’ri, tez, ongli, ifodali o’qish. O’qish malakalarini shakllantirish jarayonini takomillashtirish yo’llari. Ifodali o’qish metodikasining asoslari

1-mavzu: “O’qituvchi nutqi madaniyati” fanining maqsad va vazifalari

• O’qituvchi: AZIZAXON
• RASULOVA

Reja:

• «O’qituvchi nutqi madaniyati» fanining maqsad va vazifalari
• Nutq madaniyati va boshqa fanlar
• Nutq madaniyati - millat ma’naviy kamolotining muhim belgisi
• Xulosa

• tilning tuganmas boyligini egallashdir. Nutq madaniyatini egallash orqali kishi yetuklik sari bir qadam tashlagan bo’ladi. Insoniyat umummadaniyatining katta tarkibiy qismini nutq madaniyati tashkil etadi.

• Nutq madaniyati -

• nutqning fazilatlari (sifatlari) yig’indisi, bu fazilatlar-ning tizimi

• Nutq madaniyati atamasi adabiyotlarda asosan ikki xil ma’noda ishlatiladi

• namunaviy nutq sirlarini egallash haqidagi ta’limot

• "Tildagi so’zlar, grammatik shakllarning ma’no va vazifalari, ularning tuzilishi tilshunoslikda o’rganiladi. Biroq nutqning ma’lum bir jarayonida o’sha so’z yoki grammatik shakl qaysi shaklda va qaysi ma’noda qo’llanishi mumkinligi, qo’llashning o’zini oqlash - oqlamasligi nutq madaniyatiga aloqadordir.

Nutqni ta’sirchan qilishda tilning tasviriy vositalaridan hisoblangan metonimiya, metafora kabilardai foydalaniladi. Nutq madaniyati bilan ruhshunoslik munosabatida ko’proq notiqning u yoki bu fikrini bayon qilishda odamlar kayfiyatini hisobga olishi birinchi o’rinda turadi. Har bir kishining, umuman tinglovchining kayfiyatiga qarab nutq so’zlash taqozo etiladi. Tinglovchilar bilan samimiy muomala hamma vaqt notiqning asosiy vazifasi bo’lishi lozim. Tinglovchilarning yuz va ko’z ifodalarini ko’rmay, sezmay turib, eng zo’r zarur gapni aytib yuborishni o’ylab ko’rish kerak. Ana shunday zarur gaplar hammaning diqqati tortilgan paytda aytilishi zarur.

• Nutqni ta’sirchan qilishda tilning tasviriy vositalaridan hisoblangan metonimiya, metafora kabilardai foydalaniladi. Nutq madaniyati bilan ruhshunoslik munosabatida ko’proq notiqning u yoki bu fikrini bayon qilishda odamlar kayfiyatini hisobga olishi birinchi o’rinda turadi. Har bir kishining, umuman tinglovchining kayfiyatiga qarab nutq so’zlash taqozo etiladi. Tinglovchilar bilan samimiy muomala hamma vaqt notiqning asosiy vazifasi bo’lishi lozim. Tinglovchilarning yuz va ko’z ifodalarini ko’rmay, sezmay turib, eng zo’r zarur gapni aytib yuborishni o’ylab ko’rish kerak. Ana shunday zarur gaplar hammaning diqqati tortilgan paytda aytilishi zarur.

• Aqliy hujum uchun savollar:

• 1. «O’qituvchi nutq madaniyati» fani qanday muammolarni o’rganadi?
• 2. Qanday nutq madaniy nutq hisoblanadi?
• 3. Nutq madaniyati qaysi fanlar bilan o’zaro munosabatda bo’ladi?
• 4. Tilni faqat aloqa vositasi deb tushunish to’g’rimi?
• 5. Hozirgi kunda fan oldidagi muhim vazifalar qaysilar?