2 мавзу: оптик нурланишлар, уларни қайд қилиш усуллари, электромагнит тулқинларни мухитларнинг атом ва молекулалари билан ўзаро таъсирлашуви

2.3 Оптик нурланишни қайд қилувчи қуриималар
Барча ёруғликни қайд қилиш манбаларини бир нечта гурухга бўлиш мумкин.Биз бу қабул қилгичларни ўганишда тарихий кетма кетлик бўйича юрамиз. Сабаби энг биринчи қабул қилиш мосламаси ҳам ўзини ахамиятини тўла йўқотгани йўқ.
1.Визуал методлар.
Қабул қилгич сифатида инсонни кўзи ишлайди Кўз ёрдамида майдонларни солиштириш мумкин. Яни стандарт ва ўрганаётган интинсивликни фарқлашда солиштиришда ~4-5% бўлади.
Спектрал ажратиши яни икки бир бирига яқин чизиқларни ажрата олиш қобиляти ~20%. Демак икки чизиқ орасида 20А⁰ фарқ бўлса ажратиш мумкин.

Фотографик методлар.Пластинка (ёкипленка) фотосезувчанқатламсуртилади.Фотопластинка қорайишига қараб тушган ёруғлик миқдори аниқланади.Қорайиш даражаси қуйдагича аниқланади.
D=lg бу ерда ɸ₀-қораймаган жойдан ўтган ёруғлик оқими
ɸ-қорйган жойдан ўтгани.
Қорайиш даражаси энг аввало экспозитсияга боғлиқ D=Е*t
Е-ёритилганлик t-вақт
Лекин у яна ёритилиш характерли, плёнкани қайта ишлашга боғлиқва яна қорайиш даражасини ўлчаш усулига.
Қорайиш даражаси экспозитсиясига ночизиқли ба ўта мураккаб боғланган шунинг учун эмперик эгри чизиқ билан ифодаланади-характеристик чизиқ.

1- кам ёритилганинтервал.
2-нормал экспозиция
3-кўп ёритилган соха
4-соляризация сохаси
Сезувчанлик, уни характерлаш анча мураккаб, шунинг учун турли ГОСТ лар мавжуд. Шунинг учун эквивалент квант чиқиши тушунчали киритилади.
Фараз қиламиз бизда шундай қатлам борки у хар битта фотонни cезади унда эквивалент квант чиқиши ɳ= кўпи билан ɳ=0.01 тенг, яни сезгирлиги анча кам. (лекин вақтни ошириш мумкин)
Вакумли фотоэлементлар.
Одатда шиша колба бир қисмига фотоэфффект ходисасига эга қатлам сурилади,қизил чегара ₀==эв*В-даги чиқиш иши.
Спектрал сезгирлик
Турли фотокатодлар учун турлича, ярим баландлигида спектрал сезгирлик 200÷400А⁰ [м/вт] атрофида бўлади.Камчилиги- хусусий шоқивқини катта, шу сабабли, кичик ёритилганликни сезмайди. ИК диапазонда кўп холда интеграл ёритилганлик ўлчанади, унда балометрлар ишлатилади. УБ сохада ишлаш учун газ билан тўлдирилган фотоэлементга катта кучланиш берилади ва газда ионизация хосил қилинади ҳатижада ток кучаяди.Гейгер счётчикларига ўхшаш қурилмалар ёрдамида паст фотонлар оқими ўлчанади, улар фотонлар оқими10÷100 та/сек бўлганда ишлайди.
Фотоэлектрон кучайтиргичлар кучсиз сигналларни қабул қилишда ишлатилади.Уларни ишлаши иккиламчи эмиссияси ходисасига асосланган.
Кучайтириш коэффициенти 10⁶÷10⁸ к≈α-кенглиги эметтирга етиб борган фототоклар сони σ-уриб чиқарилган электронни тушган электронларга нисбати.