2-mavzu: O‘lkashunoslikning asosiy manbalari Reja

Damachchi — Toshkent shahridagi Taxtapul arig`idan va Bo`zsuvdan suv oluvchi ariqning nomi Dchchi ham deyiladi. Mahalliy xalq ariqning suvi sho`r bo`lganidan shu nomni berishgan. Xdqiqatan ham «j» lovchi o`zbek shevalarida «achchiq»ni «achchiy» deyishadi. Bu ariq suvni pastlikdan olganligi sababli dambalar yordamida dimlanib chiqadi. Keksa otaxonlarning so`zlariga qaraganda, bu ariqni Damariq deb xdm yuritishar ekanlar. Bu ariq suvini Damachchi kanaliga va Achchisoyga quyadi. Achchisoyning suvi hdm sho`r bo`lganligidan shu nomni olganligi shubhasizdir.
CHinoz — CHinoz tarixiy asarlarda ilk bor CHingizxon davrida, ya`ni O`rta Osiyoga Mo`g`ul-tatarlar bostirib kirgan yili tilga olingan. Ba`zi bir tarixiy ma`lumotlarga qaraganda, Sirdaryo etaklaridagi chin xalqi boyonining bir go`zal qizi bo`lgan va bu go`zal qizga juda ko`p kishilar odam qo`ytan, lekin qiz ularni yoqtirmagan. Bir boyning o`g`li bu qizning xusnini ko`rib hushini yo`qotgan va bu qiz haqiqatan ham CHin nozlik qiz ekan deydi. Balki shu tufayli CHinoz deb atalgan bo`lsa kerak. Bundan tashqari, yana bir afsonada aytilishicha, CHingiz Sirdaryo etaklaridagi xalqlar bilan bosqinchilik urushi olib borayotganda bu erdagi chin qabilasidagi kishilar oz bo`lsa ham botir va qo`rqmas ekanligini aytgan. SHu tufayli CHinoz deb atalgandir. Rashididdinning «Jomi` ut-tavorix» asarida chinos degan Mo`g`ul qabilasi bo`lganligi eslatiladi, ehtimol Mo`g`ul-tatarlar bostirib kirib, shu erda chinos qabilasidan tarqagan qabila bu joyda yashab qolgandir. Lekin bu hozircha aniqlangan emas, ba`zi bir ma`lumotda chimi oz, dehqonchilik qilsa bo`ladi, ya`ni chim oz so`zidan olingan deyishadi.