2-mavzu: moliyaviy siyosat

Sovet davlatida va sotsialistik orientatsiyada (yo’nalishda) bo’lgan barcha mamlakatlarda moliyaviy siyosat
Markscha-lenincha nazariya

• davlatning yakka hokimligini ko’zda tutuvchi moliyaviy markazlashtirish
• xususiy mulk shakllarining davlat (umumxalq) mulkiga aylantirish

• MDni qayta taqsimlashning soliq shakllaridan ishlab chiqarish sohasida to’g’ridan-to’g’ri taqsimlashga va Davlat byudjeti orqali qayta taqsimlashga o’tdi.
• Davlat bevosita va monopol ravishda baholarni shaklantirish, pul muomalasi, hisob-kitoblar tizimi va kredit munosabatlarini ham tartibga soldi.
• Boshqaruv tizimining barcha qiymat elementlari butun ishlab chiqarish jarayonlarini boshqarib turuvchi yagona ma’muriy-buyruqbozlik tizimiga amalda birlashtirildi.

K.Marks (1818-1881)
V.I.Leninning (1870-1924)
Maktab namoyondalari
Tamoyillari
Moliyaviy siyosati
Moliyaviy siyosatning tarkibiy qismlari (yo’nalishlari) quyidagilardan iborat:
Budjet siyosati
Soliq siyosati
Baho siyosat
Pul siyosati
Kredit siyosati
Investitsion siyosat
Ijtimoiy siyosat
Boj siyosati
DAVLATNING BUDJET SIYOSATI
Qonun budjet jarayonida hokimiyatning qonunchilik va ijroiya organlari funksiyalarini, mamlakat subyektlari funksiyalarini, budjet jarayoni subyektlarining huquq va majburiyatlarini aniq belgilashi kerak
Budjet siyosati byudjetda to’planadigan YaIM hissasini aniqlash, shu sohada mamlakat yuqori va quyi organlarining o’zaro munosabatlarini belgilash, budjet xarajatlar qismining tarkibiy tuzilishini aniqlash, turli darajadagi budjetlar o’rtasida xarajatlarni taqsimlash, davlat qarzini boshqarish, budjet defitsitini qoplash yo’llarini aniqlash
DAVLATNING SOLIQ SIYOSATI
Bozor iqtisodiyoti sharoitida ishbilarmonlar shaxsiy tashabbus ko’rsatmasa va jamiyatning ko’pchilik a’zolari samarali mehnat qilmasa, iqtisodiyotni talab darajasida rivojlantirishni ta’minlash qiyin. Soliqlar bozor iqtisodiyotida mehnatning asosiy rag’batlantirilishini (motivatsiya qilinishini) olib qo’yadi, ya’ni mehnat daromad keltirishi lozim. Bu holda mamlakat iqtisodiyotiga soliq siyosatining ta’siri bevosita namoyon bo’ladi, ya’ni soliq stavkalarining yuqori darajada belgilanishi takror ishlab chiqarish jarayonining investitsion imkoniyatlarini qisqartiradi (toraytiradi), jamiyatda iste’mol darajasi pasayadi va bu narsa, o’z navbatida, ishlab chiqarish va xizmat ko’rsatish sohalari o’sish bazalarining pasayishiga olib keladi.