2-мавзу: миллий ғоя ва мафкура ривожланишининг тарихий босқичлари режа

ғоянинг ижтимоий моҳияти. Ҳар қандай ғоя ижтимоий характерга эга. Муайян ғоялар одатда 
алоҳида олинган шахс онгида шаклланади. Маълум бир муддатдан кейин эса жамиятнинг турли қатламларига 
тарқалади, турли элатлар ва миллатлар орасида ёйилади. Мустақил ҳаётга қадам қўйяётган янги авлод 
жамиятда мавжуд ғоялар таъсирида тарбияланади. Муайян қарашлар ва ғояларни ўз эътиқодига сингдиради, 
ўз навбатида янги ғояларни яратади ва тарғиб қилади. 
ғоянинг энг муҳим хусусияти – инсонни ва жамиятни мақсад сари етаклайдиган, уларни ҳаракатга 
кетирадиган, сафарбар этадиган куч эканидадир. 
Инсон тафаккурининг маҳсули сифатида ғоя миллий-маданий меросни, умуминсоний қадриятларни, 
ижтимоий-маънавий ҳаётни, теварак оламни ўрганиш, билиш жараёнида вужудга келади. Ижтимоий онгнинг
барча шакллари илм-фан, фалсафа, дин, санъат ва бадиий адабиёт, ахлоқ, сиёсат ва ҳуқуқ - муайян бир 
ғояларни яратади, уларга таянади ва уларни ривожлантиради. Мазмуни ва намоён бўлиш шаклига қараб, 
ғояларни бир қанча турларга ажратиш мумкин: 
- Илмий ғоялар; фалсафий ғоялар; диний ғоялар; бадиий ғоялар; ижтимоий – сиёсий ғоялар; 
миллий ғоялар; умуминсоний ғоялар в.ҳ. 
1. Илмий ғоялар - фан тараққиётининг самараси, илмий кашфиётларнинг натижаси сифатида пайдо 
бўладиган, турли фан соҳаларининг асосий тамойиллари устувор қоидаларини ташкил қиладиган илмий 
фикрлардир. 
Фан тараққиёти узлуксиз ва чексиздир. Бу жараёнда амалиётда тасдиқланмаган, эскирган қарашлар 
янги илмий ғоялар билан ўрин алмашаверади. 
2. Фалсафий ғоялар ҳар бир фалсафий таълимотнинг асосини ташкил этадиган, олам ва одам 
тўғрисидаги энг умумий тушунча ва қарашлардир. Улар бизни ўраб турган дунёни билиш жараёнида кишилик 
жамиятининг тараққиёти мобайнида тўплаган билимларни умумлаштириш, инсон ҳаётининг маъно-мазмуни, 
унинг бахт-саодати каби масалалар устида мулоҳаза юритиш асосида шаклланади
1
. 
Инсоният тарихида турли халқларнинг ақл- заковат соҳиблари, доно файласуф ва илоҳиётчилари турфа 
хил ғоялар яратганлар.