2. mavzu: markaziy bankning mustaqilligi va markaziy banklar qimmatli qog’ozlar reja

Banklar-Federal Zaxira Tizimi ishtirokchilari.
Barcha milliy banklar (valyuta nazorati Federal boshqaruvi litsenziyalagan tijorat banklari) FZT ishtirokchilari bo`lishi kerak. Shtat ma’muriyati bilan litsenziyalangan tijorat banklari, FZT ishtirokchisi bo`lishi shart emas ammo ular ham qo`shilishi mumkin. Xozirda AQSH tijorat banklarning 3 qismi FZT ishtirokchilaridir. Eng yuqori salmoqni (umumiy tijorat banklaridan 49%) FZT ishtirokchi banklari 1947 yilda ega bo’lgan.
1980 yilgacha faqatgina FZT ishtirokchilari federal zaxira banklarida depozit xisobvaraqlarida zaxiralariga ega bulishi kerak. Qolgan banklar shtat ma’muriyati belgilagan rezerv talablariga bo`ysinishgan. Odatga ko`ra, shtat darajasida, zaxiralarni qimmatli qog`ozlar foizi shaklida saqlashga ruxsat berilardi. FZBda joylashgan depozitlar bo`yicha foiz to`lanmaganligi uchun, FZT ishtiroki foiz stavkasi o`sishi bilan xarajatni talab qilgan. Shu sababli ko’pchilik banklar tizimdan chiqib ketgan.
FZT ishtirokchi banklarning kamayib borishi boshqarma kengashini xavotirga solar edi, chunki bu monetar siyosatni olib borishga qiyinchilik tug`dirib, pul massasini hajmi ustidan nazoratni kuchsizlantirgan. Boshqaruv Kengashi raisi barcha tijorat banklari FZT ishtirokchisi bulishiga yangi qonunchiligini joriy etishga majbur qildi. FZTni Kongressga bosim utkazishni bir sababi depozit muassasalarini nazoratini susaytirish va 1987 yilgacha bo’lgan 1980 yildagi pul massasini nazorati haqidagi qonuni ishlab chiqib, barcha depozit muassasalari yagona talablarga bo`ysinib – FZTdepozitlarida zaxira ushlashlari haqidagi qonun. Shunday qilib, rezerv talablar barcha banklar uchun ham FZT ishtirokchilari uchun ham qolgan banklar uchun bir xilda bo`ldi. Bundan tashqari barcha depozit muassasalar FZT imkoniyatlari doirasida bir xil xuquqlarga ya’ni diskontli oyna(17 bobda kuriladi) va cheklar kliringi kabilarga ega bo`lishdi. Qonunchilikning o`zgarishi banklarning tizimdan ketishini tuxtatib FZT ishtirokchilari va oddiy banklar orasidagi farqlikni tekislab yubordi.