2-Mavzu. Kompyuterlarni tashkil qilishning raqamli mantiqiy asoslari

17-Mavzu. Tizim interfeyslari va shinalarni tashkil etilishi.

Katta o’qituvchi Yusupov R.A.
https://drive.google.com/drive/folders/1wD6aPSg3XF1HA2oJ6G34G8tXvtvtv_Jo
Reja
Interfeys tushunchasi.
Interfeysning klassifikatsiyasi
Ichki interfeyslar (shinalar)
Interfeys – bu tizim yoki tizim qismlarini (dastur yoki qurilmalar) birlashtirish uchun mo’ljallangan apparat va dasturiy ta’minotdir (ulanish elementlari va yordamchi boshqaruv sxemalar, ularning fizikaviy, elektr va mantiqiy parametrlari). Birlashtirish quyidagi funksiyalarni anglatadi:

• Ma’lumotlarni uzatish va qabul qilish;
• Uzatilayotgan ma’lumotlarni boshqarish;
• Ma’lumotlar manbasini va qabul qiluvchini moslashtirish.

Boshqacha aytganda, avtomatlashtirilgan tizim qurilmalarining bir-biri bilan aloqasi interfeyslar deb ataladigan birlashtirish vositalari yordamida amalga oshiriladi.
Interfeys o’zida qurilmalar o’rtasida ma’lumot tashish uchun mo’ljallangan liniyalar (chiziqlar) va shinalar, signallar, elektron sxemalar va algoritmlar (bayonnomalar) to’plamini tavsiflaydi.
O’zlarining funksional maqsadlariga muvofiq interfeyslarni quyidagi sinflarga bo’lish mumkin:

• EHM ning tizimli interfeyslari;
• periferik uskunalar;
• dasturiy-boshqariladigan modulli tizimlar va qurilmalar;
• ma’lumotlarni uzatish tarmoqlari interfeyslari va boshqalar.

Interfeysning ba’zi tushunchalari

Kanal – bu ma’lum signallar ko’rinishida aniqlangan ma’lumotlarni uzatish muhiti. Kanal signallarning fizik xususiyatiga (tok, kuchlanish, radiosignal, optik signal va boshqalar) bog’liq ravishda u yoki bu vositalar yordamida amalga oshiriladi. Kompyuter interfeysi elektr signallari (impluslar va potensiallar) yordamida ma’lumotlarni uzatish kanali hisoblanadi.

Interfeys liniyasi – bu elektr o’tkazgich (sim, chop qilingan montaj liniyasi, plata ulagich razyomi) bo’lib, u orqali signal o’tadi. Differensial signalni tavsiflashda liniya ikkita o’tkazgichni o’z ichiga oladi.