2-mavzu. Kombinatsion turdagi raqamli sxemalar. Reja

«1 dan 4 ga» demultipleksorininghaqiqiylikjadvali

S1	S2	Q0	Q1	Q2	Q3
0	0	A	0	0	0
0	1	0	A	0	0
1	0	0	0	A	0
1	1	0	0	0	A

Mazkurjadvalgaquyidagi MAF tizimimoskeladi:





SHifratorlarvaularningishlashprinsiplari. SHifrator (CD- coder) -kirishyo‘lidagibirliksignalni n razryadliikkilikkodgaaylantiradigan EHM ninganiquzelidir.

Boshqachaqilibaytgandashifritor 10- likkodni 2-lik kodgaaylantiribberishuchunxizmatqiladiganoperatsionelementdir.SHuninguchunshifratorlarraqamlitexnikaningvaEHMlarningkiritishqurilmalaridaunlikkodlarniikkilikkodlargao‘zgartirishdakengqo‘llaniladi.

SHifratorningkirishvachiqishyo‘llarisoni m=2n munosabatbilanbelgilanadi.

SHifratorniishlashprinsipiniko‘ribchiqamiz. Undakirishsignallarisifatida x ,...,x ikkiliko‘zgaruvchilarqatnashadi. Ularmosravishdagiklavishalarnibosgandapaydobo‘ladi. Quyidashifratorningo‘tishjadvalinikeltiramiz.

Undao‘zgaruvchilarmustaqilhisoblanadiva 2 +1=32+1=33 kombinatsiyaniqurishimkoniniberadi. Lekin, ikkivaundanortiqklavishalarnibosishnita’qiqlovchichegaraqo‘yilganda, unda 32-tadan 6-ta mumkinbo‘lgankirishkombinatsiyalariqoladi.Bundaymoschegaragakirishkodi“n –dan 1”yokiunitardeyiladi. Jadvaldabosilganklavishaga «1» vabosilmaganklavishaga «0» moskeladi.

SHifratorningo‘tishjadvali

O‘nlikson	Kirishkodi					CHiqishkodi
	X4	X3	X2	X1	XX0	Y2	Y1	Y0
*	0	0	0	0	0	0	0	0
0	0	0	0	0	1	0	0	0
1	0	0	0	1	0	0	0	1
2	0	0	1	0	0	0	1	0
3	0	1	0	0	0	0	1	1
4	1	0	0	0	0	1	0	0

Jadvaldanko‘rinibturibdiki, agar «1» x yokix kirishyo‘lidapaydobo‘lsa, y ikkiliko‘zgaruvchi «1» qiymatiniqabulqiladi. Qolganbarchakombinatsiyalarda y =0 bo‘ladi, ya’nimantiqiytilda:

y = x + x =

Xuddishunday:

y = x + x = ;

y = x .

Ushbutengliklarasosidashifratorni «YOKI» bazisida (pastkirasmgaqarang), shuningdek «VA» bazisidaqurishmumkin.

Ayrimhollardabirnechaklavishabirvaqtdabosilganda, shifratormaksimalnomergaegabo‘lganklavishanitanlaydigansxemaniqo‘llashtalabetiladi. Bundayshifratorprioritetlishifrator deb ataladi. U «n-dan x-ning» o‘zgarishini 8421 kodgaaylantiradi.

Pastdagiprioritetlishifratorningo‘tishjadvalikeltirilgan.Undamaksimalnomerlikirishdagio‘zgaruvchimaksimalprioritetgaega, «1»-dan o‘ngdagidioganaldakirishdagio‘zgaruvchilarqiymati – chiqishkodinianiqlamasligikerak.

Prioritetlishifratorningo‘tishjadvali

O‘nlik son	Kirishkodi					CHiqish kodi
	F4	F3	F2	F1	F0		Y2	Y1	Y0
*	0	0	0	0	0		0	0	0
0	0	0	0	0	1		0	0	0
1	0	0	0	1	*		0	0	1
2	0	0	1	*	*		0	1	0
3	0	1	*	*	*		0	1	1
4	1	*	*	*	*		1	0	0

Prioritetlishifratornioddiyshifratorasosida ham qurishmumkin.Buninguchunoldindan «5-dan X» kirishkodini x ,..., x orqali «5-dan 1» kodigao‘zgartirishkerak. Kirishdagio‘zgaruvchi F maksimalprioritetgaega, ya’niboshqao‘zgaruvchilargabog‘liqemas. SHuninguchun F = x . Harqandayboshqachiqishdagio‘zgaruvchi x «1» qiymatiniqabulqiladi, agarkibirorta ham kattakirishyo‘liga F , j = (i + 1),3 mantiqiy «1» berilmaganholda F = 1 bo‘lgantaqdirda. YA’ni:

x = F ;

;

;

.

Ko‘rsatilganalgoritmniamalgaoshiruvchi parallel prioritetlishifratorningsxemasiquyidagiko‘rinishgaega:

Ushbusxemaningafzalliktomoni, barchakirishyo‘llaridagi signal tarkalishinibirxilsaqlabturishdir. Kamchiligiesa, ko‘pkirishyo‘ligaegabo‘lgan «YOKI-YUK» elementlariniqo‘llanilishiningmajburligidir.

SHifratorgamisolsifatidato‘qqizta .kirishyo‘ligaegabo‘lganprioritetlishifrator K555IV3standartmikrosxemamisolbo‘ladi.

Deshifratorlarvaularningishlashprinsiplari

Deshifrator (DCdecoder) - kirishyo‘lidagisignallarnifaqatchiqishyo‘liningbittasigachiqaribberuvchiEHMlarninguzelidir.

To‘ladeshifratordachiqishyo‘llarisoni m = 2ⁿ, bo‘libunda n – kirishyo‘llarisoniniifodalaydi. To‘labo‘lmagandeshifratordaesa m< 2ⁿ.

Jadvalbarchakirishkombinatsiyalariningchiqishqiymatlarinito‘laaniqlaydi.

KeyingibosqichdaharbirchiqishfunksiyasiuchunKarnokartasinituzishvauningmanimizatsiyalashtirilganifodasiniolishkerak. Lekin, ushbu holatuchunbuma’nogaegaemas, chunki Y –ningxarbirfunksiyasidaKarnokartasibitta «1» egallagan.

Ikkitakirishyo‘llibirlikaktivdarajalito‘ladeshifratorningo‘tishjadvaliniko‘ramiz:

Kirish signallari		CHiqishsignallari
X0	X1	Y0	Y1	Y2	Y3
0	0	1	0	0	0
1	0	0	1	0	0
0	1	0	0	1	0
1	1	0	0	0	1

Yuqoridagijadvalasosidaquyidagifunksiyalaro‘rinlidar:



;

;

.

Olinganifodalarni «2VA-YUQ» hamda «2YOKI-YO‘Q» elementlarbazisidaqurishmumkin.

– «2VA-YO‘Q» hamda «2YOKI-YO‘Q» elementlarbazisidaqurilgandeshifrator

Ko‘p pag‘onalideshifrator

Deshifratorningshartlibelgilanishi.

Nazoratuchunsavollar

1. 
   Mantiqiy algebra funksiyasi (MAF)gata’rifbering.
   
2. 
   MAFningasosiyifodalanishusullarinikeltiring.
   
3. 
   KIS vaO’KISlardabajariladiganmantiqiyqurilmalarniminimallash-dan maqsad nima va uning asosiy prinsiplari qanday?
   
4. 
   Multiplektsiyalashamalideganimiznima?
   
5. 
   Multipleksorishlahprintsipinitushuntiring.
   
6. 
   O’rtaintegratsiyadarajasidagimultipleksorlarhaqidanimabilasiz?
   
7. 
   “1 dan 4ga” sxemali demultipleksor funktsiyasini keltiring.
   
8. 
   “4 dan 1ga” sxemali multipleksor funktsiyasini keltiring.
   
9. 
   Demultiplesorishlashprintsipinitushuntiring.
   
10. 
    “4 dan 1ga” sxemali multipleksor haqiqiylik jadvalini keltiring.
    
11. 
    “1 dan 4ga” sxemalidemultiplesorhaqiqiylikjadvalinikeltiring.
    
12. 
    Shifratorningvazifasivamantiqiysxemasiqanday?
    
13. 
    Birpog'onali, piramidalivako‘pbosqichlideshifratorningvazifasivamantiqiysxemasiqanday?