2 мавзу: Жамият яхлит тизим сифатида

Зардуштнинг ижтимоий фикрлари

• Табиатва
• жамиятнинг
• ўзаро
• ҳамоҳанглиги

• Жамият
• 4 унсурни
• асраши лозим

• Ахлоқий
• урф-одатлар

• Эзгулик
• жамият
• равнақи

• Мехнат
• улуғланади

• Асосий
• манбаи
• “Авесто”

Будизмда ижтимоий қарашлар

• Сидхарт Гаутама
• нинг жамият
• ҳақидаги
• қарашлари

• Ҳаёт
• азобланишдир

• Азобланишнинг
• сабаби
• Мақсадга
• интилиш
• ва
• ҳирсларга
• берилишдир

• Киши
• ўзидаги
• ҳирс ва
• интилишларни
• йўқотсагина
• бу азоблардан
• қутулиши мумкин

• Инсон
• азоблардан
• қутулиш
• учун Гаутама
• кўрсатган
• йўлдан бориши
• керак

Конфуций таълимотининг ижтимоий қирралари

• Кишилар
• Муносабат
• ларни 5 тур
• га бўлади

• “Лунь юй”
• Асари
• муаллифи

• “Ли”-тартиб,
• қоида
• демакдир.

• Жамият бу
• оиладир

• Осмон худоси
• бирламчи

• Асоссий
• ғоялар

Абу Наср Форобийнинг жамият ва бошқарув ҳақидаги ғоялари

• “Фозил одамлар
• шахри” асари

• Адолатли тузум

• Бошқарувчининг
• фазилатлари

• Донишмандлар
• жамиятни
• бошқариши
• керак

• Жамиятни илм
• бошқаради

Абу Райхон Берунийнинг ижтимоий қарашлари

• дунёнинг социологик манзараси эволюцион жараён натижаси
• ижтимоий табақалушув тушунчасига катта эътибор
• жамият аъзоларининг хусусияти географик жойлашуви билан боғлиқ
• Кузатиш ва тажрибанинг ўрни беқиёс

Қадимги Юнонистонда жамият ҳақида фикр билдирган файласуфлар

• ФАЛЕС,
• АНАКСИМАНДР,
• АНАКСИМЕН
• КСЕНОФАН,
• ПИФАГОР

• ГЕРАКЛИТ,
• ЗЕНОН,
• ЭМПЕДОКЛ,
• АНАКСАГОР,
• ПРОТАГОР,

• Антик дунё социологияси

• СУҚРОТ,
• АФЛОТУН,
• АРУСТУ,
• ДЕМОКРИТ

• Юнон демократия равнақи
• даври социологияси.

• Антик дунё оламининг
• “Олтин даври”

• Энг қадимги юнон
• социология мактаби

Антик дунё оламининг “Олтин даври”

• Жамият
• ривожланиши
• хақидаги фикрлар

• Суқрот: жамият
• тараққиётга санъат
• орқали эришади.

• Афлотун: жамиятни
• фан ривожлантиради.

• Арасту: жамиятни
• файласуф башқарувчи
• тараққий этади.

Арасту (Аристотель)нинг жамият ҳақидаги қарашлари

• Арасту фикрлари

• Давлат бошқарув
• усуллари

• Ўрта синфни
• ёқлаб чиқади.

• монархия

• тарания

• аристократия

• олигархия

• полития

• демократия

• Қуйидаги тушунчалар
• ни илмий асослашга
• уринади.

• Комил инсон

• Комил фуқаро

• Адолатли давлат

XX аср АҚШ социология

• 1930 йил очилган Ж.Г.Геллапнинг “Жамоатчилик фикрини ўрганиш Америка институти” фаолияти катта рол ўйнайди.
• 1943 йилда Абрахаам Маслоу томонидан ишлаб чиқарилган “истеьмолнинг иерархик назарияси” яратилди ва амалиётда қўлланилди.
• 1950 йили Ф.Херцберг томонидан “мотивация назарияси” (мехнат шароитларининг ички ва ташқи омиллари хақидаги назария)
• 1957 йили Д.Макгрегор томонидан “бошқарув усуллари назарияси” яратилди (бунда бошқаришнинг 3 асосий усуллари – авторитар, демократик ва аралаш тип хақида фикр юритилади).
• 60-йилларда АҚШ назарий социологияси феноменологик йўналишнинг кучайганлиги билан характерланади. Феноменологик социологиянинг шаклланиши А.Шнетц номи билан боғлиқ.

Жамият кўринишлари (К. Поппер)

• Очиқ жамият

• Ёпиқ жамият

• демократик жамият
• бўлиб, ташқи муҳит
• шароитларида осон
• ўзгарувчи ва
• мослашув
• чи, танқидни ёриб
• ўтмоқка мослашган
• жамият.

• догматик-авторитар
• режим асосида бўлиб,
• сеҳрли (магик) тафаккур,
• догматизм ва
• коллективизм
• тамойиллари билан
• характерланади.

Очик жамият

• К.Поппер фикрича, дунёда инсонпарварлик тамойилига асосланган ижтимоий тузумни ташкил этиш учун инсоният бешта муҳим вазифани адо этиши зарур.
• 1. Эркинликни мустаҳкамлаш, ундан келиб чиқадиган масъулиятни англаш;
• 2. Дунёда тинчлик ўрнатиш;
• 3. Қашшоқликка қарши кураш;
• 4. Демографик «портлаш»га қарши кураш;
• 5. Зўравонликка қарши таълим-тарбияни жадаллаштириш.

Жамиятнинг тузилиши га қараб турлари

• 1. Тоталитар жамият (лот. умумий, бутун, жамики) - авторитар шаклларидан бири. Жамият ҳаётининг барча соҳалари устидан ялпи назорат ўрнатилади.
• 2. Авторитар жамият (лот. бошловчи, асосчи, ижодкор, муаллиф) -демократик бўлмаган сиёсий режимга асосланган ёки сиёсий онгнинг авторитар шакли. Бу сиёсий ҳукмронлик қилишнинг ўта реакцион давлат тизими. Шахснинг диктаторлик элементлари билан уйғунлашиб кетади.
• 3. Демократик жамият (юнон. халқ ҳокимияти) - халқнинг ҳокимият манбаи эканлиги, давлат ишларини ҳал қилишда қатнашишини билдиради. Ижтимоий тузилма - жамиятнинг ижтимоий асосини ташкил қилади.

Жамиятнинг типлари

• Аграр ёки анъанавий жамият иқтисодиёт қишлоқ хўжалигига асосланади,асосий социал институтлари армия ва черковлар (масчитлар) ҳисобланган. Аграр давлатларга мисол (Непал, Папуа Новая Гвинея, Эфиопия, Индия, Лаос, Бутан, Мали, Чад)

Индустриал жамият

• иқтисодиёт саноат ва ишлаб чиқаришга асосланади, асосий ташкилотлар коропорация ва фирмалар бўлиб, инсонлар интиладиган қадрият пул ҳисобланади. Жамиятни мулкдорлар бошқаради.

Постиндустриал жамият

• Барча соҳаларда етакчи компьютер технологияларидан кенг кўламда фойдаланилади, асосий ташкилотлари университетлар бўлиб, асосий қадрият ва инсонлар интиладиган нарса билим ва малака ҳисобланади. Жамиятни зиёли ва юқори интеллектуал салоҳиятга эга инсонлар бошқаради

Социологияда бу жамият номи ҳар хил, жумладан, «информацион» жамият бўлиб, у инсон билими ва информация заҳираларига кўра жамиятнинг асосий манбаи бўлиб қолади. Замонавий микроэлктроника ва компютер техникасига асосланмоқда.

• Социологияда бу жамият номи ҳар хил, жумладан, «информацион» жамият бўлиб, у инсон билими ва информация заҳираларига кўра жамиятнинг асосий манбаи бўлиб қолади. Замонавий микроэлктроника ва компютер техникасига асосланмоқда.

ХХ асрга келиб энг такомиллашган ва замонавий кишилик бирликлари фуқаролик жамияти, деб атала бошланди.

• «Фуқаролар жамияти» деган иборани ишлатган зот Томас Гоббс (1588-1679) бўлди.
• Ушбу жамият қуйидаги принципларни илгари суради:
• 1) Инсон сифатида жамият аъзолари эркинлиги;
• 2) Фуқаро сифатида уларнинг тенглиги;
• 3) Фуқаро сифатида ҳар бир жамият аъзоларишга мустақиллиги.