2-мавзу: хозирги замон табииётшунослиги ва унинг иш услублари

4. Генетика фанининг амалий аҳамияти қуйидагилар:

1. 
   Қишлоқ хўжалаги амалиётида зот ва навларни яратилишида йўлчи-юлдуз.
   
2. 
   Медицинада кўгина ирсий касалликларни олдини олиш, аниқлаш, иммунитет масалаларини ҳал қилишда қатнашади.
   
3. 
   Педагогика генетикаси психик ва интеллектуал қобилиятларни ўрганишда.
   
4. 
   Радиация генетикаси ионлаштирувчи нурлар таoсирини ўрганиш.
   
5. 
   Фармацевтикада продуцентларни янги-янги формаларини, штамларини очиш.
   
6. 
   Табиатни мухофаза қилишда - чиритувчи бактерияларни фильтраторларни янги махсулдорларини топиш.
   
7. 
   Биотехнология ва ген инженерияси муваффақиятларини ишлаб чиқаришда қўллаш билан (агар ундан оқилона фойдаланса) инсонларни яшаш даажасини ошириш имкониятлари катта.
   

8. Биосфера ва экология концепцияси

Биосфера ҳақидаги таoлимотни яратилиши. Мазкур таoлимотнинг умумий принцип ва тушунчалари. Биосферанинг тузилиши ва функцияси. Экология фани ва унинг тушунчалари.

Тахминан бир млрд. йиллар илгари тириклик дунёси ўсимликлар ва ҳайвонлар подшолигига ажралган. Ўсимлик ва ҳайвонлар ўзининг уч белгиси билан фарқланади: хужайра тузилиши; ўсиши; озиқланиш услуби ва ҳаракатланиши билан. Ана шу белгиларнинг йиғиндисидан иккала подшоликнинг ўзига хос хусусиятлари келиб чиқади. Ўсимликлар ўтроқ ҳаёт кечирса, ҳайвонлар актив ҳаракатланади. Улар орасига кескин чегара қўйиб бўлмайди. Ҳайвонлардан булутлар, маржон полиплар, гидра, баoзи бўғимоёқлилар ўтроқ ҳаёт кечиради. Ўсимликлар ичида хашоротхўрлари бор (росянка - Drоbera rоtundifоlia, непентес - neрenthes hybrida, венера пашшахўри - diоnea musciрula) уларда хашоротларни овлашга мослашган тукчалар, "кўзчалар" ва қопқонлар бор. Ўсимлик билан ҳайвонларни оралиқ белгисига яшил эвгленадир.

Ўлик табиатда кристаллар ҳам ўсади, лекин ўзига ўхшаганини ҳосил қила олмайди. Ўсимликлар ҳаракатланмайди, лекин ўзига ўхшаганини ҳосил қилади. Ўсимлик хужайрасида пластидлар бўлиб, ўзида қуёш энергиясини заҳира энергиясига айлантиради.
Ҳайвон хужайраларида центриоласи бор, хлорофил йўқ, хужайра қаттиқ пўстга эга эмас, ўзгарувчан, ўсимликлар автотроф овқатланса, ҳайвонлар тайёр озиқ моддалари билан озиқланади (гетеротроф).
Ҳайвонларни ривожланиш босқичларида маoлум вазифаларни бажаришга қаратилган органлар ихтисослашуви келиб чиқади (ҳаракат, ҳазм, нафас олиш, қон айланиш, нерв системас ва сезгилар).
XVIII-XIX асрларда олимлар ўсимлик ва ҳайвонларни солиштиришга илмий ишларни қаратишди. Натижада ўсимлик ва ҳайвонларни системаси тузилди.
Тирикликни энг кичик бирлиги деб тур қабул қилинди, сўнгра уруғ, оила, туркум ва синф туради.
Ҳозирги кунда ер шарида 500 мингга яқин ўсимлик, 1,5 млн. га яқин ҳайвон турлари аниқланган. Умуртқали ҳайвонлар 40 мингга яқин. Шулардан 8 минги қушлар ва 4 минг сут эмизувчилардир.
Ўсимлик ва ҳайвонларни системасини яратилиши уларни бир бутун организм сифатида ўрганишга асос солди. Рус олими В.И.Вернадский 1930 йилда биосфера ҳақидаги таoлимотни яратди.