2-mavzu: fundamental o’zaro ta’sirlar. Buyuk birlashuv nazariyasini yaratish yo’lidagi izlanishlar

Agar tabiatda kuchsiz o’zaro ta’sir bo’lmasa, mavjud zarralardan faqatgina Neytrino bo’lmas edi.

Mikrodunyodagi jarayonlarning o’ngni chap bilan, chapni o’ng bilan, zarrani antizarra bilan,antizarrani zarra bilan almashtirishga nisbatan bo’lgan simmetriyasi mavjud emas.

Elementar zarralar o’lchamidagi masshtablar(10-19 M) da asosiy rolni o’ynaydi

2. Fundamental o‘zaro ta’sirlashuvlarning fizik xarakteristikalari
O‘zaro ta’sirla-shuv	Maydon kvanti	Ta’sir radiusi (metr)	O‘zaro ta’sirlashuv doimiysi	Qaysi joyda
Kuchli	glyuon	10-15	1	yadro, adronlar
Elektro-magnit	γ-kvant		10-2	Atom
Kuchsiz__W±,_Z__10-18__10-6__-parchalanish__Gravita-sion'>Kuchsiz	W±, Z	10-18	10-6	-parchalanish
Gravita-sion	graviton	∞	10-38	og‘irlik kuchi

2. Fundamental o‘zaro ta’sirlashuvlarning fizik xarakteristikalari
O‘zaro ta’sirla-shuv	Maydon kvanti	Ta’sir radiusi (metr)	O‘zaro ta’sirlashuv doimiysi	Qaysi joyda
Kuchli	glyuon	10-15	1	yadro, adronlar
Elektro-magnit	γ-kvant		10-2	Atom
Kuchsiz	W±, Z	10-18	10-6
Gravita-sion	graviton	∞	10-38	og‘irlik kuchi

 

Fundamental o’zaro ta’sirlarni birlashtirish yo’lida olib borilgan izlanishlar

(Buyuk birlashuv nazariyasi)

Elementar zarralar orasidagi masofa kamayib (yoki ularning energiyalari) ortib borishi bilan ketma-ket (bosqichma-bosqich) ravishda to’rtala fundamental o'zaro ta'sirlar o'rtasidagi farq yo'qola boradi va shu yo'l bilan yuqorida ko'rib chiqilgan 4 ta fundamental o'zaro ta'sirni yagona o'zaro ta'sirga birlashtirish masalasi tug’iladi. Bular quyidagi bosqichlardan iborat.

1-bosqich. Elektromagnit va kuchsiz o'zaro ta'sir kuchlari elektrokuchsiz o'zaro ta'sir kuchining xususiy ko'rinishlari bo'lib qoladi.

(Tajribada asoslanagan)

3-bosqich.

Maydon kvantining energiyasi "Plank massasi" deb ataluvchi mpc2-1019 GeV qiymatga yetganda gravitatsion o'zaro ta'sirni ham kvant nazariyasi bilan ifodalash zarurati tug’iladi. Bunday sharoitda foton, oraliq bozonlar, glyuonlar va graviton o'rtasida farq yo'qoladi va to'rtala o'zaro ta'sir "kengaytirilgan supergravitatsiya" deb ataluvchi yagona o'zaro ta'sirga birlashadi. "Buyuk birlashuv" va "kengaytirilgan supergravitatsion" o'zaro ta'sirlar Koinot evolyutsiyasining dastlabki paytlarida ro'y bergan bo'lishi mumkin deb tahmin qilinadi.

(tajribada asoslanmagan)

2-bosqich. Elektromagnit, kuchli va kuchsiz o'zaro ta'sirlar elektroyadroviy o'zaro ta'sir ("Buyuk birlashuv kuchi")ning xususiy hollari bo’lib qoladi.

(Tajribada asoslanagan)



E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!!!