|
3.Уч фазали истеъмолчиларни “Юлдуз” улаш.
Уч фазали системада генераторларни ва истеъмолчиларни улаш усули истеъмолчи фазасининг номинал кучланиш қиймати, яъни энергия истеъмолчисининг нормал иш режимини таъминловчи кучланиш билан аниқланади.
7.6-а расмда нол
симли ъ"юлдуз-юлдуз" усулида улаш кўрсатилган. Бунда уч фазали генераторнинг ҳар бир фазаси истеъмолчининг фаза қаршилиги билан бевосита боғланишда бўлади. Генератор чулғамлари юлдуз шаклида уланганда унинг бошланғич қисмалари (А, В ва С) тегишлича 1-,2-, ва 3-линия симларига уланади. Охирги (х,у,з) қисмаларини эса ягона 0 тугунга, шунингдек, ерга улаш мумкин. Бу ҳол фаза Э.Ю.К.ларининг миқдорлари уч фазали истеъмолчининг фаза қисмаларидаги кучланишга (ёки улаш симларининг қаршилигини ҳисобга олиш керак бўлганда) тахминан тенг дейиш мумкин бўлган ҳол учун яроқлидир. Агар улаш (линия ва нейтрал) симларининг қаршилиги нолга тенг деб ҳисобланса, у ҳолда юклама қаршиликларидаги фаза кучланишларининг эффектив
қийматлари ва тегишлича фазалар Э.Ю.К.ларининг ва эффектив қийматларига тенг. Бу комплекс шаклда қуйидагича ёзилади:
Шундай қилиб, генератор ва истеъмолчининг нейтрал нуқталари (нейтраллари): ва ни ягона тугунга улаш уч фазали истеъмолчида кучланишнинг фазалари бўйича симметрик тақсимланишини таъминлайди, яъни:
бу ерда
ва тугунларнинг ҳар бири билан истеъмолчининг нейтрали орасида содир бўлган (6.6-а расм) ва фаза кучланишларидан ташқари яна ва
7.6. - расм
тугунларидан истаган иккитасининг орасида ҳосил бўлувчи (7.6-б расм) ва
линия кучланишлари содир бўлади. Линия кучланишлари фаза кучланишларининг айирмаси ҳисоблангани учун фаза кучанишларидан ўзларининг миқдорлари ва йўналиши жиҳатидан фарқ қилади.
Фаза кучланишларининг ( ва ) векторлари 7.6-а расмда кўрсатилгани бўйича ва тугунлардан шартли "нол кучланишли" (системанинг 0 нуқтаси ерга уланганда) 0ъ нуқтага уланган бўлади. Агар ва линия кучланишларининг векторларини тегишлича дан га, дан га ва дан га йўналган деб қабул қилсак, у ҳолда қуйидагига эга бўламиз:
Юқоридаги формулаларга кўра, ва линия кучланишларининг миқдорлари ўзаро тенг, шунингдек, ва векторлари ҳам ўзаро бурчакка силжиган. Келтирилган нисбатларга биноан, уч фазали кучланишларнинг симметрик системасида линия кучланиши фаза кучланишидан марта катта, яъни
Шунга ўхшаш муносабатларни генераторнинг Э.Ю.К. векторлари учун ҳам ёзиш мумкин:
ва векторларининг ҳақиқий йўналишларига кўра 6.6-б расмда қабул қилинган кучланишларнинг шартли белгиланиши жуда қулай деб ҳисоблаш мумкин. Бу эса 6.6-а расмда кўрсатилган векторларнинг ўзаро жойлашувини бузмайди.
Фаза кучланишларининг таърифидан истеъмолчининг фаза қаршиликларида ва фаза токлари ҳосил бўлиб, уларнинг қийматлари ва қаршиликларнинг миқдорларига боғлиқ. Умумий ҳолда фаза қаршиликлари модуллари ва аргументлари жиҳатидан бир хил бўлмаслиги мумкин. Унда бу токларнинг векторлари қуйидагича бўлади:
Бу токларнинг йиғиндиси эса нейтрал симда 0ъ нуқтадан 0 нуқтага оқиб ўтаётган токни ҳосил қилади, унинг вектори эса бўлади. Фазалар бўйича носимметрик юклама учун ток ва кучланишларнинг вектор диаграммаси 7.7-а расмда кўрсатилган. Вектор диаграммага кўра нол симдаги ток векторининг йўналиши ва модули ҳар бир фазадаги токнинг характерига ва миқдорига боғлиқ.
7.7. - расм
Агар фазалар бўйича юкловчи қаршиликлар ва миқдори бир хил
бўлмай, характери жиҳатидан бир хил бўлса (масалан, ), ток
нинг модули доимо энг катта фаза токидан кичик бўлади (7.7-а расм). Бу хусусиятдан амалда уч фазали токни тўрт симли линия билан узатишда энг кўп фойдаланилади. Шунинг учун рангли металларни тежаш мақсадида нол сим диаметри фаза (линия) симларига нисбатан бир оз кичик қилиб олинади. Агар юклама фазалар
бўйича ҳар хил характерли бўлса (масалан, ва ), назарий жиҳатдан
ток ўзининг миқдори бўйича ҳар қандай фаза токидан бирмунча катта бўлиши
мумкин. Фазалар бўйича симметрик юклама ( ) бўлган ҳолда
ва фаза токлари фаза кучланишлари векторларининг симметрик системаси каби ўша кетма-кетликда ток векторларининг симметрик системасини ташкил қилади
Do'stlaringiz bilan baham: |
