Қадимги халқларда диний бошқарув институти.
Дин кишилар ўртасидаги муайян муносабатлар ва бу борада диний ташкилотларнинг фаолиятидан ҳам иборатдир. Диннинг ҳамма таркибий қисмлари сингари диний муносабатлар ва диний ташкилотлар фаолияти ҳам ижтимоий вазиятлар билан белгиланади. Буларнинг фаолияти нисбий мустақилликка эга бўлиб, кишиларнинг воқеликка бўлган муносабатига муайян даражада ижобий ёки салбий таъсир этиб туради.
Диний тушунчалар, тасаввур ва кайфиятларга мослашиб, буларнинг бевосита таъсири натижасида вужудга келадиган диндорлар ўртасидаги алоқадорлик ва диний жамоа, уюшма ва ташкилотларнинг фаолиятлари диний муносабатлар деб аталади. Бундай муносабатлар ижтимоий, гоявий, мафкуравий муносабатларнинг турлари бўлиб, муайян дунёқарашни шакллантиради, пироварди-оқибатда ишлаб чиқариш муносабатларининг маҳсули ҳисобланади.
Жамиятда диний муносабатлар алоҳида мавжуд бўлмайди; ижтимоий муносабатларнинг бошқа турлари, чунончи сиёсий, ҳуқуқий, ахлоқий, маънавий муносабатлар, меҳнат жараёнлари билан узвий боғлиқцир; бир-бирини озиклантириб туради.
Диний муносабатлар, биринчидан, ҳар бир диний жамоа, уюшма, ташкилотлар орасидаги, иккинчидан, диний ташкилотлар ўртасидага ва учинчидан, ташқи муносабатлар доирасидаги алоқаларга бўлинади. Бу алокаларнинг объекти ва субъекти диний жамоалардир, улар диний эътиқодга асосланган дунёқарашга эга бўлган кишилар бирлигининг муайян шакли ва диний уюшманинг бошланғич элементидир. Бу бирликнинг асосий белгилари қуйидагича:
1) диний эътиқод, мақсад ва вазифалар бирлиги;
2) диний маросимлар ва ундан ташқаридаги фаолиятларнинг бирлиги;
3) этник бирлик туйғуси;
4) жамоа аъзолари орасидаги ўзаро тақсимланган мавқе ва вазифаларнинг бирлиги.
Диний жамоаларнинг тузилиши анъаналар ва урф-одатлар, қуқуқ ёки умумий дастурлар, қоида, фатволар бидан белгиланади. Булар махсус мезонлар сосида расмий ва норасмий гурухларга: -"жамоа кенгаши", "руҳонийлар", "қавмлар" ва "ваъзхонлар" га, диний ва хўжалик, молия ишлари билан шуғулланувчи гуруҳларга бўлинади.
Мустақиллик ижтимоий ҳаётнинг барча соҳаларида, жумладан, маънавий ҳаётдаги янгиланиш жараёни ва туб ўзгаришлар даврини бошлаб берди. Динга бўлган муносабат ижобий томонга ўзгарди: собиқ совет тизимининг динга атеистик ҳужумкорлик сиёсатига барҳам берилди, виждон эркинлиги қонун орқали кафолатланди.
Назорат учун саволлар:
Динга қандай таърифлар берилган?
Дин жамиятда қандай вазифа(функция)ларни бажаради?
Динлар қандай омиллар асосида тасниф қилинади?
Динлар қандай гуруҳларга бўлинади?
Комил инсонни тарбиялашда дин омилининг ўрни қандай?
Теология сўзининг маъноси?
Диний онг асосларининг шаклланиши.
Do'stlaringiz bilan baham: |