2-mavzu. Davlat xaridini tashkil etishning ijtimoiy- iqtisodiy ahamiyati va uning iqtisodiyotga ta’siri reja

5
О проблемах управления государственными закупками в Республике Узбекистан и направлениях 
совершенствования. Аналитическая записка. UNDP. Ташкент-2008 
6
 У.Бурханов. Государственные закупки. http://el.tfi.uz/pdf/gos_zakup_ru.pdf Davlat xaridi” fanining ob’yekti, predmeti, maqsadi va vazifalari 
 “Davlat xaridi” fani boshqa fanlar singari o’ziga xos predmet, maqsad va 
vazifalarga ega. “Davlat xaridi” fanining ob’yekti byudjet tashkilotlari, byudjet va 
byudjetdan tashqari jamg’armalardan mablag’ oluvchilarning ehtiyojlari uchun 
tovar(ish,xizmatlar), sotib olish, davlat ehtiyojlari uchun qishloq xo’jaligi 
mahsulotlari xarid qilish va davlat tomonidan ayrim turdagi tovar va xizmatlar 
narxlarini tartibga solish mexanizmi va jarayonlaridir. 
 “Davlat xaridi” fanining predmeti esa byudjet tashkilotlari, byudjet va 
byudjetdan tashqari jamg’armalardan mablag’ oluvchilarning ehtiyojlari uchun 
tovar(ish,xizmatlar)ni sotib olish, davlat ehtiyojlari uchun qishloq xo’jaligi 
mahsulotlarini xarid qilish va davlat tomonidan ayrim turdagi tovar va xizmatlar 
narxlarini tartibga solish mexanizmidagi iqtisodiy va moliyaviy munosabatlarni 
o’rganishdir. Fanning predmeti ana shu mexanizmni chuqur o’rganish, uni to’g’ri 
tashkil qilishni ta’minlashdir. To’g’ri tashkil etish deganda davlat xaridi 
munosabatlarida qatnashuvchi tomonlarning iqtisodiy manfaatini e’tiborga olib, 
ular o’rtasidagi zaruriy muvozanatni saqlash kabi munosabatlarni tashkil qilish 
tushuniladi. Bu muvozanatni saqlashda tomonlar manfaatini ochiqlik va 
raqobatlilik tamoyillariga amal qilish zarur bo’ladi.
Demak, “Davlat xaridi” fanini chuqur o’rganish orqali amaliyotda davlat 
byudjeti va byudjetdan tashqari jamg’armalarining mablag’lari hisobidan byudjet 
tashkilotlari, byudjet va byudjetdan tashqari jamg’armalardan mablag’ 
oluvchilarning ehtiyojlari uchun tovar(ish,xizmat)larni muqobil variantda sotib 
olishga, davlat ehtiyojlari uchun qishloq xo’jaligi mahsulotlarini optimal tarzda 
xarid qilishga va davlat tomonidan ayrim turdagi tovar va xizmatlar narxlarini 
bozor iqtisodiyoti qonuniyatlariga va davlat siyosati talablaridan kelib chiqqan 
holda tartibga solishga erishish mumkin.

Fanning maqsadi esa bo’lajak moliya tizimidagi mutaxassislarda, ya’ni 

talabalarda davlat xaridi va narx siyosatining mohiyati, uni tashkil etish jarayoni va 
mexanizmi, davlat xaridini tashkil etish hamda narxlarni tartibga solish va 
boshqarishdagi mavjud muammolar hamda ularni bartaraf etishning istiqbol 
yo’nalishlari, xorijiy davlatlarning Davlat xaridi tizimi bo’yicha nazariy-amaliy 
bilimlarni shakllantirishdan iborat. 
Fanning vazifasi esa talabalarga davlat xaridining iqtisodiy ahamiyati; 
davlat xaridining predmeti va sub’ektlari; davlat xaridini tashkil etish modellari; 
O’zbekiston Respublikasida davlat xaridini isloh etish borasida hukumat 
tomonidan amalga oshirilayotgan tadbirlar; xalqaro savdo tashkilotida davlat xaridi 
bo’yicha shartnomadan ko’zlangan maqsad; O’zbekiston Respublikasida Davlat 
xaridini tashkil etish jarayoni; davlat xaridini rejalashtirish; davlat xaridini tashkil 
etish shakllari; shartnomani tuzish va ijro etish; davlat xaridini nazorat tizimi, 
baho, talab va taklif xususiyatlari, ularning shakllanishini o’rganish; narxlarini 
shakllantirishning o’ziga xos xususiyatlarini, uslublarini o’rganish; narxning 
shakllanishiga xarajatlarning va daromadlarning ta’sirini o’rganish; iqtisodiyot 
tarmoqlarida narx shakllanish xususiyatlari bilan tanishish; davlatning narx 
siyosati haqida nazariy-amaliy bilimlarni o’rgatishdan iborat.