2-mavzu bo’yicha topshiriq test

Қадимги шарқдаги иқтисодий фикрлар

Қадимги Хидистондаги иқтисодий ғоялар

Зардуштизм (Авесто) даги иқтисодий ғоялар.

Kishilik jamiyatining dastlabki davrlaridan boshlab xo’jalik yuritish to’g’risida u yoki bu ko’rinishdagi iqtisodiy fikrlar amal qilib kelgan.Lekin o‗sha paytdagi iqtisodiy fikrlar to’g’risidagi ma‘lumotlar bizning davrimizgacha yetib kelmagan. Chunki ularni avlodlardan avlodlarga, asrlardan asrlarga olib o‗tuvchi vosita – yozuv bo‗lmagan. Yozuv qachon paydo bo‗lgan? Yozuv bundan olti ming yil avval, miloddan to’rt ming yil oldin, o‗sha davrning madaniyat o‗chog‗i hisoblangan Mesopotamiyada ijod qilindi. Qadimgi yunon tarixchilari hozirgi Iroqdagi Dajla va Frot daryolarining oralig‗idagi joylarni “Mesopotamiya» deb atashgan.

Bulardan tashqari iqtisodiy g’oyalar Qadimgi Xitoy ,Markaziy Osiyo,Hindiston kabi davlatlarda ham paydo bo’lgan.

Qadimgi Hindiston xo‗jaligi, ijtimoiy tuzumi va iqtisodiy fikrlarini o’rganishning asosiy manbayi «Artxashastra» asari hisoblanadi. Uni podsho Chandraguptaning maslahatchisi Kautilya yozgan, deb taxmin qilinadi. Bu mashhur asar 15 kitobdan iborat bolib,”artxa” so’zi – foyda, moddiy manfaat, “shastra” – ilm, ilmiy asar ma‘nosini bildiradi.

Artxashastraning eng boshidayoq podsho to’rtta ilmni bilishi zarurligi to’g’risida fikr yuritiladi. Ulardan biri iqtisodiyot hisoblanadi. “Iqtisodiyot” (ekonomika) dehqonchilik, chorvachilik va savdo sifatida ko’riladi. Mamlakatda qishloq xo’jaligi, eng avvalo, dehqonchilik asosiy soha hisoblangan.

Bu kitobda kuchlilar kuchsizlarni surib chiqarishi emas balki ularni qo’llab quvvatlashi kerakligi yozilgan.Va unda sutxo’rlikni kamaytirishga harakat qilingan va ularni ma’lum foizi belgilab qo’yilgan .MAhsulotlarning ham narxi qat’iy belgilangan.

“Avesto” boshidan oxirigacha yer yuzida adolat qaror topishi uchun kishilarning rangidan, tilidan va urf-odatlaridagi farqlaridan qat‘iy nazar ularning ro‗shnoli hayoti uchun kurashuvchi jasur, halol, pok insonlarni shakllantirish va tarbiyalash g‗oyasi bilan sug‗orilgan. Unda xalqlarning qadimgi davrdagi ijtimoiy-iqtisodiy hayoti, diniy qarashlari, olam to‗g‗risidagi tasavvurlari, urf-odatlari, ma‘naviy madaniyatlari o’z aksini topgan.

Unda sudxo’rlik eng katta gunoh ekanligi ,qishloq xo’jaligi eng muhim hisoblanishi va yangi yerlarni o’zlashtirib urug’ sepib hosil olish eng katta savob ekanligi takidlanadi.