2-Mavzu. Axborotlarni kompyuter xotirasida tasvirlanishi Reja

3	G	B	Rang	R	G	B
rang
0	0	0	qora	1	0	0	qizil
0	0	1	ko’k	1	0	1	jigar rang
0	1	0	yashil	1	1	0	sariq
0	1	1	havo rang	1	1	1	oq

Agar bazaviy ranglarning yorqinligini boshqarish imkoni mavjud bo’lsa, bu jadvaldagi ranglar sonini orttirish mumkin. Ranglarning soni va ularni komp’yuter xotirasida ifodalash uchun zarur bo’lgan bitlar miqdori formula bilan aniqlanadi.

6.Ovozli ma’lumotlarni kompyuter xotirasida tasvirlanishi. Fiziki kursidan ma’lumki, havo zarralarining ma’lum bir amplitudada tebranishi tovushlarni hosil qiladi.

Tovushlar analogli ko’rinishda uzluksiz o’zgaruvchi amplituda va chastotali to’lqinlar tarzida ifodalanadi. Bu tovushlarni bir xil vaqt oraliqlarida o’lchab, ma’lum bir diapazondagi raqamlar yordamida diskret shakli hosil qilinadi. Bundayo metodni impul’sli-kodli modullashtirish PCM (Pulse Code Modulation) deb ataladi.

Uzluksiz tovush to’lqinlarini turli amplitudadagi ovoz impul’slariga aylantirish komp’yuterning tovush platasidagi analogli-raqamli almashtirgich qurilmasi orqali amalga oshiriladi. Zamonaviy komp’yuterlar 16-bitli ovoz kartalriga ega bo’lib, turli balandlikdagi 65536 tovushlarni qayd etishga mo’ljallangan. Bu esa tovushlarni 16 bit yordamida ikkilik sanoq sistemasida ifodalash imkonini beradi.

Tovushlar sifati vaqt birligida signallarni qayd etish chastotasiga bog’liq bo’ladi. Bu miqdor 8 dan 48 kGts gacha bo’lishi mumkin.

Misol: “Kodlash chuqurligi” 16 bit, diskretlash chastotasi 48 kGts bo’lgan va 1 minut davomida eshitish mumkin bo’lgan yuqori sifatli stereoaudiofaylning hajmini aniqlang.

Echish: 1 sekundli tovush faylining haajmi

16 bit  48 000  2 = 1 536 000 bit = 187,5 Kbayt

Demak, 1 minutli tovushli ma’lumotning hajmi

187,5 Kbayt/s  60 s = 11 Mbayt

ga teng bo’ladi.

TAKRORLASH UCHUN SAVOL VA TOPSHIRIQLAR
1. 1 bit ma’lumot nima?

2. Ma’lumotlarning qanday o’lchov birliklarini bilasiz?

3. Sonli ma’lumotlarni qanday usulda komp’yuter xotirasiga yoziladi?

4. Matnlar komp’yuter xotirasida qanday kodlanadi?

5. Grafik ma’lumotlarni kodlash qanday usulda amalga oshiriladi?

6. Tovushli ma’lumotlarni kodlash asosini izoxlang.

7. Quyidagi ma’lumotlar komp’yuter xotirasida qanday ifodalanadi:

a) 123 b) 23.45 v) -12.345

g) Stop d) Computer e) Paskal tili

j) “Kodlash chuqurligi” 1) 16 bit va 8 kGts ; 2) 16 bit va 24 kGts bo’lgan 1 minutli monoaudiofayl hajmini aniqlang.

z) YUqori sifatli 10 sekundli audiofayl hajmi 940 Kbayt bo’lsa, tovshu isftaini aniqlang.

i) 16 bit yordamida kodlangan, diskretlash chastotasi 32 kGts bo’lgan monoaudiofaylning hajmi 700 Kbayt bo’lsa, bu ma’lumotni qancha vaqt mobaynida eshitish mumkin?

Foydalaniladigan adabiyotlar:
1. D.S. Malik. C++ Programming: From problem analysis to program design. Course Technology, 2011.

2. B. Straustrup. Язык программирование С++. Специальное издание.-M.: OOO «Бином-Пресс», 2006.

3. Madraximov SH.F., Gaynazarov S.M. C++ tilida Dasturlash asoslari// Toshkent, O’zbekiston Milliy Universiteti, 2009.