2-Mavzu. Axborot kompyuter texnologiyalarini tadbiq qilishning texnik vositalari

Skanerlar 

---

Skaner – matn, grafika, tasvirlarni kompyuterga kiritishni avtomatlashtirish uchun xizmat 

qiluvchi qurilma. Kompyuterga biror mavjud bo`lgan matnni yoki grafik tasvirlarni kiritib, ularni 

keyinchalik  qayta  ishlash  kerak  bo`lganda  skanerdan  foydalaniladi.  Agar  bunday  axborotlarni 

standart  kiritish  qurilmalari  yordamida  kiritsak  juda  ko`p  vaqt  talab  qilinadi.  Skaner  qilingan 

axborotlar maxsus dasturlar yordamida qayta ishlanadi va matnli yoki grafikli fayllar ko`rinishida 

saqlanadi. 

Skanerlar  rangli  va  rangsiz  bo`ladi.  U  hozirda,  asosan  rangli  ko`rinishda  chiqarilayapti. 

Uning  andazasi  sifatida  HP  (Hewlett  Packard)  firmasi  ishlab  chiqaradigan  HP  Scanjet  rusumli 

skanerlar qabul qilingan. 

Uning asosiy xarakteristikasi ma’lumotlarni aniq, tiniq, lozim bo`lgan rangda (xususan, oq 

– qora rangli) ko`rinishda chiqarish qobiliyatidir. Ushbu tasvirlash qobiliyati gorizontal va vertikal 

chiziqlardagi nuqtalar (piksellar) soni orqali belgilanadi. 

Odatda, bu xarakteristika misol uchun 300x600, 600x1200 ko`rinishda bo`ladi. Bu degani 

gorizantal chiziqlar bo`yicha piksellar soni 300 (600), vertikal bo`yicha piksellar soni 600 (1200) 

ekanligini bildiradi. 

Nuqtalar soni qancha ko`p bo`lsa, ma’lumotlar aniqroq tasvirga ega bo`ladi. Shuni aytish 

lozimki,  dastur  vositalari  yordamida  skanerning  tasvirlash  qobiliyati  ancha  kuchaytirilishi 

mumkin. Skanerlarni ishlatish jarayonida, ayniqsa, matnlar bilan ish ko`rilganda u yoki bu milliy 

til drayverlarni aniq aks ettiruvchi dasturlardan foydalanish zarur. 

Skanerni kompyuterga ulash uchun turli usullardan foydalaniladi. Ba’zi skanerlar maxsus 

kontrollerga (kengaytiruvchi plata) ega bo`lib, ular u orqali ulanadi. Bunda plata kompyuterning 

asosiy platasining (sistema platasi) maxsus joyiga ulanadi va o`sha plata orqali ulanadi. 

Ba’zi  skanerlar  parallel  portga  to`g`ridan  –  to`g`ri  ulanadi.  Hozirda,  asosan,  SCSI  –  3 

interfeysi  orqali  ulanadi.  Bu  andaza  kompyuterga  ko`plab  tashqi  qurilmalarni,  shu  jumladan, 

skanerni ulash imkonini beradi. Turli kompyuterlar uchun dastur birligini ta’minlash maqsadida 

TWAIN qaydnoma ishlatiladi. 

Skaner  dastur  boshqaruvida  ishlaydi.  Matnlarni  yaxshi  tanish  uchun  maxsus  obrazlarni 

tanuvchi  dastur  vositalaridan  foydalaniladi.  Bunday  dasturlar  hatto  qo`lyozmalarni  ham  tanish 

qobiliyatiga ega. Shunday dasturlar Fine Reader va Cunei Form nomlari bilan ataladi. 

Tasvirlar (rasm, grafik) bilan ishlash uchun Adobe PhotoShop dasturi ishlatiladi. Uning 

yordamida tasvirlar ustida turli tahrir qilish ishlari olib boriladi.