2-Мавзу: Архаик (ибтидоий) ва анъанавий маданият

“Шомон” – ўта ҳаяжонланган, жазавали киши маъносини англатади. Шомонизм шомонларнинг алоҳида илоҳий қудратга эга эканлигига ишонч: шомонларни одамлар билан руҳлар ўртасида воситачилик қила олиш қудратига ғайритабиий қобилиятга эга деб ишонмоқ.

• “Шомон” – ўта ҳаяжонланган, жазавали киши маъносини англатади. Шомонизм шомонларнинг алоҳида илоҳий қудратга эга эканлигига ишонч: шомонларни одамлар билан руҳлар ўртасида воситачилик қила олиш қудратига ғайритабиий қобилиятга эга деб ишонмоқ.

Сеҳргарлик одамга, ҳайвонга, табиатга маълум мақсадни кўзлаган ҳолда жодугарлар, азайимхонлар, дуохонлар, фолбинлар томонидан ғайритабиий йўл билан таъсир этиш учун қилинадиган ҳатти-ҳаракатлар, дуолар ва турли амалларга ишониш.

• Сеҳргарлик одамга, ҳайвонга, табиатга маълум мақсадни кўзлаган ҳолда жодугарлар, азайимхонлар, дуохонлар, фолбинлар томонидан ғайритабиий йўл билан таъсир этиш учун қилинадиган ҳатти-ҳаракатлар, дуолар ва турли амалларга ишониш.

• Қадимги шарқда Маданиятнинг шаклланиши энг йирик дарёлар - Нил, Дажла ва Фрот, Ҳинд ва Ганг, Хуанхе ва Янцзи водийсида, яъни деҳқончилик ривожланиши учун қулай имкониятлар мавжуд бўлган жойларда рўй берди. Миср, Месопотамия, Ҳинд ва Хитой цивилизациялари энг кўхна ва йирик маданиятлар эди. Бу маданиятлар таъсирида Урарту, Финикия, Хетт, Элам цивилизациялари шаклланиб, инсоният маданияти тарихида сезиларли таъсирга эга бўлди. У тарихга «Қадимги Шарқ цивилизацияси» номи билан кирди. Унинг таъсир доираси милоддан аввалги III минг йилликнинг охирларида Хуросонга ва мил. ав. II минг йиллик бошларида Мовароуннаҳрга ёйилди.

• Қадимги Шарқ маданиятининг хусусиятлари

Месопотамия – икки дарё (юнонча “месос” – оралиқ, потамас - дарё) ўртаси, яқин Шарқдаги Дажла ва Фрот оралиғида жойлашган. Милоддан аввалги 3000 йиллик бошларида шумерлар маданияти вужудга келган ва ўз таркибига Ур, Урук каби шаҳар давлатларини бирлаштирган. Шумер, Бобил, Аккад, Оссурия каби давлатлар бу юрт маданий тарихида ўчмас из қолдирган. Шумер ёзувлари милоддан аввалги учинчи минг йиллик бошларигача пиктографик белгилар ёрдамида бажарилган. Уларнинг сони 1500 дан ортиқ белги расмлардан ташкил топган. Унинг ўрнига Миххат ёзувлари пайдо бўлган. Ғилдирак ғишт, айланма кулолчилик дастгоҳи мухр, мумиёлаш, хафта у етти кундан иборат эканлиги, дақиқа кашф қилинган.

• Месопотамия – икки дарё (юнонча “месос” – оралиқ, потамас - дарё) ўртаси, яқин Шарқдаги Дажла ва Фрот оралиғида жойлашган. Милоддан аввалги 3000 йиллик бошларида шумерлар маданияти вужудга келган ва ўз таркибига Ур, Урук каби шаҳар давлатларини бирлаштирган. Шумер, Бобил, Аккад, Оссурия каби давлатлар бу юрт маданий тарихида ўчмас из қолдирган. Шумер ёзувлари милоддан аввалги учинчи минг йиллик бошларигача пиктографик белгилар ёрдамида бажарилган. Уларнинг сони 1500 дан ортиқ белги расмлардан ташкил топган. Унинг ўрнига Миххат ёзувлари пайдо бўлган. Ғилдирак ғишт, айланма кулолчилик дастгоҳи мухр, мумиёлаш, хафта у етти кундан иборат эканлиги, дақиқа кашф қилинган.