2-мавзу. ҲАракатлар стратегияси ўзбекистон миллий

9-МАВЗУ. ФУҚАРО, ФУҚАРОВИЙЛИК ВА ФАОЛ ФУҚАРОЛИК ПОЗИЦИЯСИ
Режа:
1.Фуқаро ва фуқаровийлик тушунчаларининг мазмун-моҳияти, асосий хусусиятлари
2.Фуқаровий онг ва унинг намоён бўлиш омиллари
3.Фуқаровий фаоллик ва унинг фуқаролик жамиятидаги ўрни

Таянч сўзлар: жамият, давлат, фуқаровийлик, фуқаровий онг, фаоллик, ижтимоий фаоллик, ҳуқуқий давлат, фуқаровий фаоллик, ижтимоий муносабатлар, макон, жараёнлар, сиёсий жараёнлар, давлат ва фуқаро муносабатлари.
1.Фуқаро ва фуқаровийлик тушунчаларининг мазмун-моҳияти асосий хусусиятлари
Фуқаролик жамияти фуқаровий онг ва фаоллик юксак бўлган шароитда барпо этилиши мумкин. Турли илмий манбаларда қайд этилишича, ўз ватани тараққиёти учун ҳар қандай йўл билан, хусусан, ўзининг жисмоний ёки мaънавий меҳнати билан жамиятга хизмат қиладиган инсон ҳақиқий фуқаро сифатида эътироф этилади. Бу каби қарашлар бироз фалсафий аҳамиятга касб этаётгандек туюлса-да, аслида фуқаролик жамияти барпо этишда айнан фуқаронинг фаолиги муҳим омил сифатида аҳамият касб этади.
Фуқаровийлик дастлабки қарашда ҳуқуқшуносликка оид атамадек туюлади. Аслини олганда, бу ҳодисанинг фалсафий, ҳуқуқий, социологик ва сиёсий моҳиятлари мавжуддир.
Фуқаро – ўзининг фуқаролиги ҳуқуқий жиҳатдан эътироф этилган ҳамда муайян жамият (давлат) aъзоси бўлган шахсдир. Фуқаролик эса ҳуқуқий ва ахлоқий меъёрларга онгли риоя этиш, мaълум ҳуқуқлардан фойдаланиш ҳамда муайян бурчларни бажаришга масъуллик билан ёндашадиган, ўз меҳнати ва жамоадаги фаоллиги, мaънавий етуклиги асосида муайян давлатга мансубликни англатади.
Ўзбекистон Республикасининг Фуқаролик Кодексининг 16-моддасида “фуқаро (жисмоний шахс) тушунчаси” қуйидагича белгиланган: “Фуқаролар (жисмоний шахслар) деганда Ўзбекистон Республикасининг фуқаролари, бошқа давлатларнинг фуқаролари, шунингдек фуқаролиги бўлмаган шахслар тушунилади”⁴⁶.
Фуқаровийлик бир давлатга мансубликни англаш, давлатга содиқлик ҳамда ватанпарварлик ҳисси сифатида ҳам талқин этилиши мумкин. Бунда давлатни, Конституция ва қонунларни, давлат рамзларини ҳурмат қилиш, давлат тузумини ва қонун устуворлигини ҳимоя қилишга тайёр туриш фазилатларига эга бўлган шахс назарда тутилади.
Ўзбекистон Республикасида фуқаролик қуйидаги тамойилларга асосланади:
-ягона фуқаролик, яъни икки ва кўп фуқаролик тан олинмайди;
-фуқароликда тенглик принципи мавжуд;
-фуқароликка эга бўлиш, фуқароликдан чиқиш ихтиёрийликка асосланади;
-фуқароликдан мажбурий чиқаришга йўл қўйилмайди;
-Ўзбекистон фуқаролари ҳуқуқлари, эркинликлари, манфаати мамлакат ташқарисида ҳам давлат томонидан ҳимоя қилинади.
Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 24-42-моддаларида фуқароларнинг асосий ҳуқуқ ва эркинликларини ҳимоя қилиш учта йўналишда амалга оширилади: