2-Mavzu: Anorganik moddalarning eng muhim birikmalari Reja

Oksidlarning nomlanishi. Xalqaro nomenklaturaga muvofiq oksidlarning nomi nisbiy elektromanfiyligi katta element lotincha nomining o`zagiga -id qo`shimchasini qo`shib hosil qilinadi. Agar element bir necha oksid hosil qilsa, u holda ularning nomiga elementning oksidlanish darajasi nomidan keyin qavs ichida rim raqami bilan ko`rsatiladi. Masalan, FeO- temir (II)- oksid, Fe₂O₃- temir (III)- oksid, P₂O₃- fosfor (III)- oksid, P₂O₅- fosfor (V)- oksid, Cu₂O- mis (I)- oksid yoki dimis oksid.

Kimyoviy xossalariga qarab oksidlar to`rt guruhga bo`linadi:

1. asosli oksidlar

2. kislotali oksidlar

3. amfoter oksidlar

4. Tuz hosil qilmaydigan oksidlar (masalan, NO , N₂О, CO tuz hosil qilmaydi).

Ko`pincha bu oksidlar betaraf (indeferent) oksidlar ham deyiladi, lekin bu to`g`ri emas, chunki ular ham reaksiyaga kirishadi va birikma hosil qiladi. Masalan:

2NO + Cl₂ = 2NOCl

CO + 3H₂ = CH₄ + H₂O

Asosli oksidlar deb, suv bilan birikib tegishli asoslarni hosil qiluvchi oksidlarga aytiladi. Masalan, Na₂O, K₂O, MgO, FeO, CuO, BaO asosli oksidlar, asosan metallarning oksidlari bo`lib metall atomlari musbat (+1,+2,+3,....) oksidlanish darajasiga ega bo`lib kislorod atomlari (-2) oksidlanish darajasiga ega bo`ladi. Kislorod atomi ikki valentli, metall atomlari I, II ba`zan III valentli bo`ladi.