2-mavzu : sug‘urta munosabatlarida qo’llaniladigan ibora va tushunchalar reja

Sug‘urta ob’ekti -
shaxsiy sug‘urtada fuqarolarning hayoti, sog‘ligi, mehnat 
qobiliyati bilan bog‘liq manfaati; mulkiy sug‘urtada binolar, qurilmalar, transport 
vositalari uy-joy mulki, tashiladigan yuklar va boshqa moddiy boyliklarni saqlashga 
bo‘lgan yuridik va jismoniy shaxslarning manfaati; jismoniy yoki yuridik shaxsning 
o‘z hatti-harakati bilan uning shaxsga zarar keltirish fuqarolik mas’uliyati - 
mas’uliyatni sug‘urtalashda sug‘urta ob’ektlari bo‘lib hisoblanadi. Riskni baholash 
maqsadida sug‘urta ob’ekti sug‘urta kompaniyasining mutaxassislari tomonidan 
ekspertiza qilinishi mumkin. 
Sug‘urta shartnomasi -
ikki yoki undan ortiq tomonlar o‘rtasida tuziladigan 
yozma ravishdagi bitim bo‘lib, bunda sug‘urta kompaniyasi sug‘urta hodisasi tufayli 
zarar ko‘rilganda sug‘urtalanuvchiga sug‘urta qoplamasi yoki sug‘urta summasini 
to‘lash majburiyatini, sug‘urtalanuvchi esa belgilangan muddatlarda sug‘urta 
mukofotini to‘lash majburiyatini oladi. Sug‘urta shartnomasi tuzilganlik faktini 
tasdiqlash uchun sug‘urtalovchi sug‘urtalanuvchiga sug‘urta polisi beradi. Sug‘urta 
shartnomasini tuzishdagi asosiy, oddiy va qo‘shimcha shartlar sug‘urta 
shartnomasining mazmunini tashkil etadi.
Sug’urta huquqi
- sug’urtalovchilar, sug’urtalanuvchilar va ular o’rtasidagi 
vositachilarning hatti-harakati qoidalari yig’indisi. Sug’urta xuquqi qonun va qonun 
xujjatlarida o’z aksini topadi. Sug’urta huquqi moliyaviy huquqning bir qismi 
hisoblanadi. 
Sug’urta hodisasi
- stixiyali, tabiiy yoki oldindan ko’rib bo’lmaydigan voqea-
hodisalarning amalda yuz berishi. Sug’urta hodisasi yuzaga kelgan zarar sug’urta 
kompaniyasi tomonidan shartnomaga muvofiq qoplanadi. Mulkiy sug’urtada 
sug’urta hodisasi deyilganda, stixiyali hodisalar, yong’in, avariya, portlash, zilzila, 
dovul va boshqalar tushuniladi. Shaxsiy sug’urtada esa sug’urta hodisasiga 
fuqarolarning ma’lum bir muddatgacha yashashi, ularning xayotida baxtsiz 
hodisalarning ro’y berishi yoki o’limi kiradi. Xalqaro amaliyotda sug’urta hodisasi 
ba’zan «fors-major» deb yuritiladi.