2-mashg’lot yorug’likning difraksiyasi va interferensiyasini o’rganish

2-MASHG’LOT
YORUG’LIKNING DIFRAKSIYASI VA INTERFERENSIYASINI O’RGANISH (VIRTUAL LABORATORIYA)
Kerakli asboblar: difrakcion panjara, optik taglik, yorug’lik manbai.

1. QURILMANING TAVSIFI

Optik taglikka o’rnatilgan qurilmaning sxemasi 14- rasmda keltirilgan. Bunda S - yorug’lik manbai, F - yorug’lik filtri, M - milli-metrli qog’oz yopishtirilgan ingichka tirqish, D - difrakcion panjara.

Difrakcion panjara orqa-li tirqishga qaralsa tirqish-ning o’ng va chap tomonida qator yorug’ bosh difrakcion maksim-umlar ko’rinadi, bu maksimumlar quyidagi formula bilan topiladi:


(1)

d - difrakcion panjara davri; k - 0; 1; 2 .....difrakcion maksimumlar tartibi.

Difrakciya burchagi rasmda (15-rasm) ko’rsatilgan.
Bu erda - difrakcion panjaradan tirqishgacha bo’lgan masofa, MA₁= MA₂ = X - tirqishdan bir xil tartibdagi bosh maksimumlargacha bo’lgan masofa.
Demak, - juda kichik bo’lganligi uchun

Bu qiymatlarni (1) formulaga qo’yib, to’lqin uzunligi ni hisoblash uchun ishchi formulani topamiz:

(2)

15-rasm

2. ISh BAJARISh TARTIBI

1. Yorug’lik manbai yoqiladi.

2. Ekranni (tirqishni) difrakcion panjaradan shunday masofaga qo’yamizki, ekranda birinchi va ikkinchi tartibli spektrlar yaqqol ko’rinsin.
3. va ning qiymatlari yozib olinadi.
4. Difrakcion panjara davri d ni bilgan holda (2) formuladagi to’lqin uzunligi ni hisoblaymiz.
5. oraliqni o’zgartirib birinchi tartibli maksimumlar uchun ni 3 - 5 marta hisoblanadi.
6. Har bir spektr uchun ni o’rtacha qiymati topiladi.
7. Topilgan natijalar quyidagi jadvalga yoziladi:
J a d v a l

cpektr rangi	№	x1 (m)	1 (m)	1 (A^0)	x2 (m)	2 (m)	2 (A^0)	x3 (m)	3 (m)	3 (A^0)	o’rt (A^0)
qizil	1 2 3
zangori	1 2 3
binafsha	1 2 3

3. NAZORAT UChUN SAVOLLAR.

1.Yorug’lik difrakciyasi xodisasini aytib bering.

2.Gyuygens-Frenel principining fizik ma’nosini tushuntiring.
3.Fraungofer va Frenel difrakciyalarini tushuntiring.
4.Difrakcion panjara qanday tuzilgan?
5.Yorug’lik intensivligi uchun difrakcion maksimum va minimum shartlarini yozing va tushuntiring.