2-Ma’ruza Mavzu: Tarmoq xavfsizligiga zamonaviy tahdidlar

Xavfsizlik bo‘yicha standartlar va tavsiyalar:

	Nomeri	Standart turi
ISO-Standartlash-tirish bo‘yicha xalqaro tashkilot	ISO 7498-2	Axborotlarni qayta ishlash tizimlari. Ochiq tizimlarning o‘zaro ta’sirlashishi. Xavfsizlik arxitekturasi.
	ISO 8372	64-razryadli blokli shifrator algoritmining ish rejimi.
	ISO 8730	Bank operatsiyalari. Xabarlar haqiqiyligini ishonarliligiga talablar.
	ISO 9594-8	Autentifikatsiya qilish protseduralarining ro‘yxati.
	ISO 9807	Xabarlar haqiqiyligini o‘rnatish uchun talablar.
	ISO 9979	Ma’lumotlarni kriptografik muhofaza qilish usullari.
	ISO 10126	Xabarlar uchun protseduralar. DEA-algoritm.
	ISO 10202	Moliyaviy tizimlarni muhofaza qilish arxitekturasi.
	ISO 11131	Haqiqiylikni o‘rnatish tizimidan foydalana olish.
	ISO 11166-1	To‘plam: asimmetrik algoritmlar yordamida kalitlarni boshqarish.
	ISO 11568	Kalitlar bilan boshqarishga kirish.
	Nomeri	Standart turi
JTC1- ISO/IES 1-qo‘shma texnik qo‘mita	JTC1 SC21	Ochiq tizimlarning bog‘lanishi. 2-qism: Muhofaza qilish arxitekturasi.
	10181	Ochiq tizimlarda muhofaza qilish doiralari.
	JTC1 SC27	Muhofaza qilish texnikasi.
	9594	Ma’lumotlar bazasidan olisdanf oydalana olish.
	11766	Texnologiyani axborot muhofaza qilish uchun ko‘rsatmali boshqarish prinsiplari

Xalqaro elektr aloqa ittifoqi telekommunikatsion qo‘mitasi (XEAI-T). (Eski nomi TTXMQ - Telegrafiya va telefoniya bo‘yicha Xalqaro maslahat qo‘mitasi.	X.400	Elektron pochtada saqlash va jo‘natish standarti.
	X.402	Xabarlarni qayta ishlash tzimi. Umumiy tuzilma.
	X.509	Autentifikatsiya qilish tuzilmasi.
	X.740	Xavfsizlikni tekshirish uchun ma’lumotlarni ro‘yxatga olish funksiyasi.
	X.741	O‘zaro ochiq tizimlarning etalon modeli tizimini boshqarish, 9-qism: Foydalana olishni nazorat qilish uchun ob’ektlar va atributlar.
	X.800	Telegrafiya va telefoniya bo‘yicha Xalqaro maslahat qo‘mitasida qo‘llanilishi uchun ochiq tizimlarning o‘zaro ta’sirlashish xavfsizligi arxitekturasi.
	X.802	O‘zaro ochiq tizimlarning etalon modeli o‘zaro ochiq tizimlarning etalon modeli xavfsizligi pastki darajali modeli
	X.803	O‘zaro ochiq tizimlarning etalon modeli o‘zaro ochiq tizimlarning etalon modeli xavfsizligi yuqori darajali modeli
	X.810	Ochiq tizimlar uchun xavfsizlik arxitekturasi
	X.812	Ochiq tizimlar uchun xavfsizlik arxitekturasi. Foydalana olishni nazorat qilish.
	X.813	Ochiq tizimlar uchun xavfsizlik arxitekturasi. Xizmat ko‘rsatishni rad etmaslik.
	X.814	Ochiq tizimlar uchun xavfsizlik arxitekturasi. Konfidensiallikni ta’minlash.
	X.815	Xavfsizlikni buzilishiga urinishlar haqida bildirish va xavfsizlik auditi asoslari.
	M.30	Telekommunikatsiya tarmog‘ining xavfsizligini ta’minlashni boshqarish (M30.sec tavsiyalar loyihasi).
ETSI – Telekommunikatsion standartlar evropa instituti	DE/NA7	Muhofaza qilish arxitekturalarining ishlatilishi.
	12.03	Muhofaza qilishni boshqarish
	DTR/TE 3002	Xabarlarni qayta ishlash tizimlarini muhofaza qilish.
	PRETS 300 046	ISDN, xavfsizlik va muhofaza qilish.
	ETS 300 128-130	Ruxsat etilmagan foydalana olish dan muhofaza qilish.
	SI/TE 6004	X.500 katalogni muhofaza qilish.
	T/TE 1004	Tovushli vizual tizimlar uchun xavfsizlik va foydalana olishni boshqarish tizimi.
ANSI-Amerika milliy standartlar instituti.	ANSI X.3.92	Ma’lumotlarni muhofaza qilish uchun ma’lumotlarni shifrlash standarti.
	ANSI X.3.105	Ma’lumotlarni uzatish kanalari uchun ma’lumotlarni kriptografiyalash.
	ANSI X.3.106	Ma’lumotlarni kriptografiyalash algoritmlari. Ish rejimlari.
	ANSI X.9.8	Personal identifikatorlarni va ularning xavfsizligini boshqarish.
	ANSI X.9.9	Moliyaviy muassasalar xabarlarini autentifikatsiya qilish.
	ANSI X.9.17	Moliyaviy muassasalar kalitlarini boshqarish.
	ANSI X.9.19	Savdo korxonalari uchun sotuvlar haqida xabarlarni autentifikatsiya qilish.
	ANSI X.9.26	Foydalana olishni nazorat qilish.

Nazorat savollari

1. 
   Tarmoq xavfsizligi taxdid turlari nimalardan iborat ?
   
2. 
   Xavfsizlik xavfi turlariga tushuncha bering ?
   
3. 
   Xavfsizlikka tahdidlar oqibatlari oqibatlari nimalardan iborat ?
   
4. 
   Taxdidlarga tushuncha bering ?
   
5. 
   Tarmoq xavfsizligi standartlariga tavsif bering ?