2-ma’ruza mavzu: Mantiqiy elementlar Reja: Mantiqiy elementlar. Invertorlar. Takrorlovchilar va buferlar

T kirish	- EZ kirish
Operatsiya
0	0	V A
1	0	A V
0	1	3S
1	1	3S

3.3 jadval. Ikki yо‘nalishli buferning chinlik jadvali.

Ikki tomonlama uzatishni bir yо‘nalishli bufer asosida ham tashkil qilish mumkin. 3.12-chizmada buni qanday qilib amalga oshirish kerakligini AП5 mikrosxemasi misolida keltirilgan. Bu yerda 1 boshqarish kirishida nol signali bо‘lganda axborot A shinadan V shinaga uzatiladi, 2 boshqarish kirishida nol signali bо‘lganda axborot V shinadan A shinaga uzatiladi. Agarda ikki kirish 1 boshq. va 2 boshq. birlik holatida bо‘lsa , u holda A va V shinalar bir biridan о‘chirilgan bо‘ladi, bu ikki 1 boshq. va 2 boshq. kirishlariga nollar berilishini oldini olish kerak, aks holda ikki A va V shinalar holati noaniq holat bо‘lib qoladi.

Rossiyada ishlab chiqariladigan bufer mikrosxemalarining belgilash tizimi turlichadir: ЛН, ЛП, AП, ИП (masalan, ЛН6, ЛП8, ЛП11, AП5,AП6, ИП5, ИП6), kо‘pincha ularni tanlashni qiyinlashtiradi. ЛН harfli buferlar teskari chiqishga ega, АП va ИП harfli buferlar teskari chiqishli ham bо‘lishi mumkin va teskari chiqishsiz ham bо‘lishi mumkin. Buferlarning barcha kо‘rsatgichlari bir - biriga yaqin, farqli tomoni - teskari chiqishida, razryadlar sonida va boshqarish signallarida.

3.12-chizma. Bir yо‘nalishli bufer yordamida ikki yо‘nalishli uzatishni tashkil qilish.

Buferlarning vaqt kо‘rsatgichlariga axborot kirishidan axborot chiqishigachan bо‘lgan signalning ushlanishidan tashqari, yana chiqishini uchinchi holatga о‘tishdagi ushlanish vaqti va uchinchi holatdan faol holatga о‘tish vaqtining ushlanishlari kiradi ( va , ). Bu ushlanishlarning qiymatlari odatda kirish va chiqish oralig‘idagi axborot ushlanishiga nisbattan taxminan ikki baravar katta.

Buferlarning о‘chirilgan chiqishlari (OK va 3С) yuklama qarshiliklarini tadbiq etilishini talab etadi. Aks xolda о‘chirilgan chiqishga ulangan kirish, osilib qolgan holda bо‘ladi, buning natijasida sxema ravon ishlamasligi va buzilishlar sodir bо‘lishi mumkin. Chiqishlar OK (pull-up) bо‘lgan holda qarshilikni ulash standart ravishda amalga oshiriladi (3.8-chizmaga qaralsin). Xuddi shuniningdek 3S chiqishi bilan ma’nba shinasi orasiga qarshilikni ulash mumkun (3.13-chizma), u holda chiqish о‘chirilganda kirishga mantiqiy bir qiymat beriladi. Biroq qarshilikni chiqish bilan yer orasiga ham ulash mumkin, unda chiqishlar о‘chirilgan holda kirishlarga mantiqiy nol signali beriladi. Yana ikkita qarshilikni ulash ham ishlatiladi (qarshilikli bо‘luvchi), bu xolda tepadagi qarshilik qiymati (ma’nba shinasiga ulangan) pastdagi qarshilik qiymatidan (“yerga” ulangani) 2-3 marta kam tanlanadi, ikkita parallel ulangan qarshiliklar qiymati taxminan 100 Om ga teng qilib tanlanadi. Masalan, qarshiliklar quyidagi qiymatlarga ega bо‘lishlari mumkin 240 Om va 120 Om, 360 Om va 130 Om. Bu xolda о‘chirilgan chiqish unga kirish ulanganidek bir berilgan deb qabul qilinadi.

3.13-chizma. 3С bufer chiqishiga qarshiliklarni ulash.
Ba’zida 3С chiqishlariga qarshilik umuman ulanmaydi, lekin bu holda quyidagini ta’minlash kerak, keyingi kirish signalini 3S chiqishidan qabul qilish kerak (yaʻni unga eʻtibor qilish kerak) faqat shu holdaki, qachonki chiqish faol holatda bо‘lsa. Aks xolda qurilmaning ishida nosozliklar bо‘lishi mumkin.

3.14-chizma. Indikatsya uchun buferlarni qо‘llanilishi.

Buferni yana bitta ananaviy ishlatilishi mavjud, u uning katta chiqish toklari bilan bog‘liq bо‘lib – bu yorug‘lik diodili aks ettiruvchi. Yorug‘lik diodlari bufer chiqishiga ikkita asosiy usulda ulanishi mumkin (3.14-chizma). Ulardan birinchisida (chizmada chapda) yorug‘lik diodi yoqiq bо‘ladi, qachonki 3С yoki 2С chiqishida mantiqiy bir signali bо‘lganda, ikkinchi chizmada (chizmada о‘ngda) OK chiqishida mantiqiy nol signali bо‘lganda yoqiq bо‘ladi. Qarshilik qiymati yorug‘lik diodining kо‘rsatgichlaridan kelib chiqqan holda tanlanadi, lekin odatda u 1 kOm atrofida bо‘ladi.