2-ma'ruza Mavzu: Axborot tizimlarining asosiy tushunchalari

Ta'sir doirasi bo'yicha tasniflash

Amaliy doirasiga ko'ra, axborot tizimlari odatda to'rt guruhga bo'linadi (1-rasm):

• 
  tranzaktsiyalarni qayta ishlash tizimlari;
  
• 
  qarorlarni qo'llab-quvvatlash tizimlari;
  
• 
  axborot-ma'lumot tizimlari;
  
• 
  ofis ma'lumot tizimlari.
  

Tranzaktsiyalarni qayta ishlash tizimlari, o'z navbatida, ma'lumotlarni qayta ishlash samaradorligi bo'yicha ommaviy axborot tizimlari va operatsion axborot tizimlariga bo'linadi. Tashkiliy boshqaruvning axborot tizimlarida tranzaktsiyalarni onlayn tarzda qayta ishlash rejimi (On Line Transaction Processing, OLTP) istalgan vaqtda predmet sohasining hozirgi holatini aks ettirish uchun ustunlik qiladi va ommaviy ishlov berish juda cheklangan qismni oladi. OLTP tizimlari buyurtmalar, to'lovlar, so'rovlar va boshqalar rolini o'ynaydigan juda oddiy operatsiyalarning muntazam (ehtimol intensiv) oqimi bilan tavsiflanadi. Ular uchun muhim talablar:

• 
  tranzaktsiyalarni qayta ishlashning yuqori ko'rsatkichlari;
  
• 
  telekommunikatsiya vositalari orqali ma'lumotlar bazasiga masofadan turib kirish huquqi bilan ma'lumotlarni etkazib berish.
  

Qarorlarni qo'llab-quvvatlash tizimlari (DSS) axborot tizimlarining yana bir turi bo'lib, unda ancha murakkab so'rovlardan foydalangan holda ma'lumotlar tanlanadi va turli jihatlar bo'yicha tahlil qilinadi: vaqt, geografik va boshqa ko'rsatkichlar.

Axborot-ma'lumot tizimlarining keng klassi gipermatnli hujjatlar va multimediyalarga asoslangan. Bunday axborot tizimlari eng ko'p Internetda ishlab chiqilgan.

Ofis axborot tizimlari sinfi qog'ozli hujjatlarni elektron shaklga o'tkazishga, ofislarni avtomatlashtirishga va hujjatlarni boshqarishga qaratilgan.