2-Maruza. Marshrutni ajratish tizimi turlari. Reja: Marshrutni marshrutli ajratish tizimlari

3. Unifikatsiyalashgan markazlashtirish qurishning umumiy tamoyillari

Elektr releli markazlashtirishlarning unifikatsiyalashgan tizimlari quyidagi asosiy tamoyillar va qoidalardan kelib chiqib quriladi:

1. 
   O’rnatiladigan marshrutga kiradigan barcha harakat (yurish) va qo’riqlash strelkalari, shuningdek qarama-qarshi yo’nalish marshrutlarining yopiq svetoforlari o’rnatiladigan marshrutni to’sib turgan svetofor yoqilishi (ochilishi) oldidan bir vaqtda elektr jihatidan qulflanishi shart. O’rnatilgan marshrut tarkibidagi qarama-qarshi marshrut strelkalari va svetoforlarini ochish (ajratish) harakatlanuvchi birlikmalarning belgilangan marshrut bo’yicha o’tib ketishi va marshrutga kiradigan yo’l va strelkali yo’l uchastkalarining bo’shashi natijasida yuz berishi lozim.
   
2. 
   Marshrutlarni o’rnatish, qulflash va ajratish avtomatlari sxemalari bir elementar marshrut uchun bir komplekt hisobidan qurilib, bunda yo’l yoki strelkali yo’l uchastkasi, yoki qabul qilish-jo’natish yo’li nazarda tutiladi.
   
3. 
   Elementar marshrut uchun qurilgan sxema istalgan yo’nalishdagi marshrutlar (juft, toq) va toifalar (poyezd, manevr) uchun ishlatilishi, ya’ni birlashtirilgan bo’lishi kerak. Birlashtirish qarama-qarshi marshrutlar uchun vaqtinchalik zichlashtirish tamoyiliga (bajarilish vaqtiga ko’ra o’zaro muvofiq kelmaydigan turli funksiyalarni bajarish uchun bir xil elektr zanjiridan foydalanish) asoslangan. Masalan, 2-rasmda ko’rsatilgan stansiya rejasining bir qismi uchun, M2 svetofor bo’yicha tuzilgan marshrut M4 svetofor bo’yicha marshrutga qarama-qarshi.
   

1.20-rasm. Stansiya rejasining bir qismi

Shuning uchun 2-6СП seksiyasi bo’shligini va 2 va 6 strelkalar holatini tekshirish uchun ЭЦ avtomatlarida oldinma-ketin ulangan 2-6СП, 2ПК, 6ПК relelari «frontal – umumiy» kontaktlar juftligidan iborat bir xil elektr zanjir ishlatiladi.

4. 
   Marshrutlarni o’rnatish, qulflash, ajratish va bekor qilishning to’liq sxemasi stansiya rejasiga binoan elementar marshrutlar sxemalarini biriktirish orqali olinadi.
   
5. 
   Muayyan marshrutni o’rnatishda uning zarur qismini umumiy sxemadan ajratib olish uchun boshlang’ich (Н, НМ) va yakuniy (K, KM) relelar ko’zda tutiladi. 1.20-rasmda tasvirlangan stansiya rejasini ajratib ko’rsatish tamoyili 1.21-rasmda ko’rsatilgan.
   

1.21-rasm. Ajratish tamoyili

6. 
   Avtomatlarni soddalashtirish va ular qiymatini arzonlashtirish maqsadida ЭЦda poyezd marshrutlari tugash qismi tomonidan yakuniy relelari o’rnatilmaydi, poyezd marshrutlari tugash qismi tomonidan ta’minot qutblari esa doimiy ravishda avtomatlarga ulangan bo’ladi (sxemalar poyezd marshrutlari oxiri uchun normal tarzda ulangan). Bundan faqat ikki strelkali seksiyalar chegarasida joylashgan, svetoforlar bilan to’silgan poyezd marshrutlari istisno bo’lib hisoblanadi.
   
7. 
   Tizimlarda markaziy bog’liqliklarni va ta’minotning o’zgaruvchan tokda ishlaydigan rels zanjirlarining istalgan ko’rinishlarini yoki o’qlarni sanash tizimlarini qo’llash ko’zda tutiladi.
   

Nazorat savollari
1. Marshrutli ajratish tizimi kamchiliklari?
2. Seksiyali aajratish tizimining marshrutli ajratish tizimlaridan farqi?
3. Unifikatsiyalashgan markazlashtirishda xavfsizlikni ta’minlash tamoyillari?