2-ma’ruza Kompyuter avlodlari va ularning klassifikasiyasi, kompyuterning arxitekturasi va ishlash prinsiplari Reja

Doimiy xotira-
kompyuterlarda berilganlar unga avvaldan joylashtirilgan 
doimiy xotira 
(BIOS
) - kiritish chiqarishning asosiy tizimi mavjud. Bunday 
xotiradan faqat o‘qish mumkin bo‘lganligi sababli, u 
ROM 
- faqat o‘qish uchun 
ishlatiladi. Vazifasi, kompyuter jihozlarini ishlashini tekshirish, operasion 
sistemaning boshlang‘ich yuklanishini ta‘minlash, qurilmalarga xizmat 
ko‘rsatishning asosiy funksiyalarini bajarish uchun ishlatiladi. 
Kesh xotira 
kompyuterning ishlash tezligini oshirish uchun ishlatiladi. U 
tezkor xotira va mikroprosessor orasida joylashgan bo‘lib, uning yordamida 
amallar bajarish tezkor xotira orqali bajariladigan amallardan ancha tez bajariladi. 
Videoxotira 
monitor ekranida video ma‘lumotlarni (videotasvirlarni) saqlab 
turish uchun ishlatiladi. Videoxotira bu grafik tasvirlar shakllanadigan maxsus 
operativ xotiradir. Uning kattaligi 
512 Kb
dan tortib 
4 Mb
gacha bo‘lishi mumkin 
va ular 16,7 mln. rangni uzata olish imkoniyatiga ega bo‘ladi. 
6-rasm. Kompyuterning elektr ta‘minoti bloki. 
3.2. Kompyuterga axborotni kiritish qurilmalari 
 
1.
 
Klaviatura 
- kompyuterga asosiy ma‘lumot kiritish vositasi hisoblanadi.
Bu ishlar klaviaturaning klavshli tugmalari bosish orqali amalga oshiriladi. 
Klaviaturada klaavshli tugmalar soni 101/105 (hozir undan ham ko‘p)ni tashkil 
qiladi. NoteBook (bloknot) tipidagi kompyuterlarda, klaviaturadagi tugmalar soni 
83 ni tashkil qiladi. 
7-rasm. Klaviatura 
8-rasm. Sichqoncha manipulyatori 

---

2.
 
Sichqoncha 
– kompyuter
ekrani bo‘ylab 
kursorning 
erkin 
harakatlantirishni ta‘minlovchi, oynai tugmalarini, menyu bandlarini, buyruqlarini 
tez tanlash va ishga tushiruvchi - dasturlarni boshqarish manipulyatoridir (8-rasm). 
3.Joystik. 
Bu sisqoncha o’rnini bosuvchi qompyuterlarda o’ynash 
qurilmasidir. U sichqonchaga muqobil qurilma hisoblanadi va ayrim kompyuter 
o’yinlarini o’ynashda juda o’ng’ay vosita hisoblanadi.