2-ma’ruza Kompyuter avlodlari va ularning klassifikasiyasi, kompyuterning arxitekturasi va ishlash prinsiplari Reja

Operativ xotira 
kompyuterning muhim qismi bo‘lib, prosessor undan amallarni 
bajarish uchun dastur berilganlarni oladi va amalni bajarib, natijani yana unda 
saqlaydi. 

---

3-rasm. Kompyuterning operativ (tezkor) xotirasi va (ona) platasi 
Mikroprosessor 
kompyuterning amal bajaradigan qismi bo‘lib, u 
ma‘lumotlarni berilgan dastur asosida qayta ishlaydi va u 140 tacha turli arifmetik 
va mantiqiy amallarni bajaradi. Mikroprosessor (CPU) kompyuterning «Miyasi» 
hisoblanadi, unda barcha hisob-kitoblar amalga oshiriladi, uning asosiy 
ko‘rsatkichi tezligi hisoblanadi va megagers (Mgs) sekundlarda o‘lchanadi, u 
qancha qatta bo‘lsa,kompyuter shuncha tez ishlaydi. 
4-rasm. Intel korporasiyasining Pentium prosessori. 
Prosessor - maxsus kristalli yarimo‘tkazichlardan iborat bo‘lib, unda 
millionlab tranzistorlar mayda yo‘lli – provodkalar bilan birlashtirilgandir. U 
kristall keramik korpusga joylashtiriladi va kvadrat ko‘rinishidagi qirq oyoqni 
eslatadi (2-rasm). 
5-rasm. Qattiq disk (Vinchester). 
Qattiq disk (Jestkiy disk. HDD- hard disk drive) - 
bu kompyuter bilan 
ishlashda foydalaniladigan axborotning doimiy saqlash qurilmasi. Qattiq disk 
(Vinchester) – kompyuter bilan ishlashda foydalaniladigan, - operasion tizimlar, 
dastur-ilovalar, turli xil ma‘lumotlar (matn, tasvir, musiqa, filmlar va boshq.) 
saqlanadigan axborotning doimiy saqlash qurilmasi. 
Qattiq disk - 
bu murrakab 
qurilma hisoblanib kompyuterning sistema blokiga o‘rnatiladi va u shleyf deb 
nomlanuvchi maxsus shnur bilan ona plataga ulangan bo‘ladi. Tashqi ko‘rinishidan 
germetik metal quti shaklida bo‘lgan bu qurilmaning ichida umumiy o‘qqa 

---

joylashtirilgan disk, yozuvlarni o‘qish uchun magnit vosita, diskni aylantiruvchi 
mexanizmlari joylashtirilgan. Diskni ikkala tomoniga ham axborotlar yoziladi. 
Diskning hajmi uning plastinkalarida joylashtirilishi mumkin bo‘lgan axborot 
o‘lchov birliklari bilan aniqlanadi. Qattiq diskda axborotlar kompyuter 
o‘chirilganda ham saqlanib qoladi. Zamonaviy kompyuterlarda qattiq disklar 
hajmi 250 gigabaytgacha axborotlarni saqlay oladi.