2. Makroiqtisodiyot fanining tadqiqot usullari. “Resurslar- tovarlar va xizmatlar” hamda “daromadlar –xarajatlar”ning doiraviy oqimi modeli

Ечиш:

1-усул.  М_s = МB х m_m.

МB = 9 млрд. сўм (10 – 1 = 9 ёки 4 (аҳоли) + 5 (тижорат банки) = 9).

m_m = 1 : 0,20 = 5   М_s = 9 х 5 = 45 млрд. сўм, яъни агар тижорат банклари депозитлари 9 млрд. сўмга ошса, пул таклифи 45 млрд. сўмга ошади. Умумий пул таклифи М_s = D + C, демак, пул таклифининг умумий ўзгариши қуйидагини ташкил этади:

 М_s = 45 + 1 = 46 млрд. сўм.

2-усул. Марказий банк тижорат банкларидан 5 млрд. сўм миқдоридаги облигациялaрни сотиб олиб, ортиқча заҳираларни яратади, яъни EР = 5 млрд. сўм  бунда депозитлар ҳажми D = R х m = 5 х 5 = 25 млрд. сўмга ортади.

Марказий банк шунингдек, аҳолидан 5 млрд. сўм миқдоридаги облигациялaрни сотиб олди. Шартга кўра, аҳоли 1 млрд. сўмни нақд пулга айлантирган, демак 4 млрд. сўм банк ҳисоб рақамларида депозит сифатида сақланади. Бунда мажбурий заҳиралар: rr = D х rr = 4 х 0,2 = 0,8 млрд. сўмга, ортиқча заҳиралар эса: R = 4 – 0,8 = 3,2 млрд. сўмга тенг.

 М_s = R х m_m = 3,2 х 5 = 16 млрд. сўм.

Демак, банк тизимида депозитларнинг умумий ҳажми: D = 25 + 16 = 45 млрд. сўм. пул таклифи: М_s = D + C = 45 + 1 = 46 млрд. сўм, яъни Марказий банк «арзон пуллар» сиёсатини амалга ошишиш орқали пул таклифини 46 млрд. сўмга оширган.