2. Madaniyat, uning tuzilishi va ijtimoiy funksiyalari

2. Madaniyat, uning tuzilishi va ijtimoiy funksiyalari. Madaniyat tushunchasiga turli lug’atlarda, faylasuflar va olimlarning asarlarida berilgan ta'riflarni taqqoslasak, ularning o„rtasida jiddiy farq mavjudligini ko„rishimiz mumkin. Bu tasodifiy bir hol emas. Madaniyat – shaxs va jamiyat hayotining barcha jabhalarini qamrab oluvchi o„ta serqirra hodisa. Madaniyat nima, degan savolga javob topish u qay tarzda vujudga kelgan va turli, ayrim jihatlarga ko„ra esa bir-biriga zid madaniyatlarning mavjudlik sababi nimada, degan savollarga javobni ham nazarda tutadi.

«Madaniyat» atamasi arabcha «madina» so„zidan kelib chiqqan bo„lib, «shahar» degan ma'noni anglatadi. Arablar kishilar hayotini ikki turga ajratib, birini badaviy yoki sahroyi turmush, ikkinchisini madaniy turmush deb ataganlar. Tugab borayotgan Rim imperiyasida, keyinchalik esa O„rta asrlarda ham madaniyat tushunchasi shahardagi turmush tarzi va sivilizatsiya ne'matlari bilan bog„langan. Markaziy Osiyoda madaniyat axloq ko„rinishida shakllangan. Shu bois, eng qadimgi davrlardan hozirgi kungacha ham yurtimizda ma'naviy madaniyat, go„zallikka intilish, san'atni qadrlash kabilar ustuvorlik qiladi. Uyg„onish davrida madaniyat shaxsiy barkamollik belgisi sifatida qaralgan. Shu davrda madaniyatni ma'naviy faoliyatning turli sohalari: vujudga kelayotgan fan, axloq, san'at, falsafa, din bilan bog„lash odati paydo bo„lgan. Madaniyat xulq-atvor andozalari majmui sifatida, ma'naviy faoliyat antik an'anasining davomi sifatida e'tirof etilgan. Shu ma'noda madaniyat tushunchasi ijtimoiy-ilmiy muomaladan o„rin olgan XVIII asrgacha amal qilgan.