2 Лаборатория машғулоти Мавзу: Ахборот кодлашртиришниг самарали усулларини ўрганиш Машғулот мақсади

№2 Лаборатория машғулоти


Мавзу: Ахборот кодлашртиришниг самарали усулларини ўрганиш

Машғулот мақсади:

1. 
   Ахборотни сиқиб берувчи кодларни мақсад ва вазифаси билиш;
   
2. 
   Ахборотни йукотишсиз сиқиб берувчи кодлар ёрдамида ахборотни сиқиш буйича амалий куникмаларга эга бўлиш.
   

Назарий маълумот
Узатилаётган ахборотдаги ортиқча разрядларни бартараф қилиш ахборотни сиқиб берувчи кодларни асосий мақсад ва вазифаси ҳисобланади. Ахборотни сиқиб берувчи кодлардан фойдаланилганда каналнинг ўтказиш оралигидан самарали фойдаланиш мумкин. Ҳозирги кунда ахборотни сиқиб берувчи кодларнинг йукотишсиз ва йукотишли турлари мавжуд. Мультимедиа кўринишдаги ахборотларни сиқиб жўнатиш учун йуқотишли алгоритмлар ишлатилади. Матн кўринишдаги ахборотларни сиқиб жўнатиш учун йуқотишсиз сиқиш алгоритмлари ишлатилади. Бундай алгоритмларга Хаффман ва Шеннона – Фано алгоритмлари мисол бўла олади.
Шеннона Фано коди пайдо бўлгунча алока канали бўйлаб узатилаётган ахборотлардаги белгилар узунлиги бир хил бўлган битлар ёрдамида кодлаштирилар эди. Шеннона Фано коди пайдо бўлгандан сўнг узатилаётган ахборотдаги ҳар бир белгини пайдо бўлиш эҳтимоллигига қараб туриб узунлиги ҳар хил бўлган битлар ёрдамида кодлаш имконияти пайдо бўлди. Бошқа қилиб айтганда ахборотда бирор бир белгининг пайдо бўлиш эҳтимоллиги каттароқ бўлса уни иккилик саноқ системасидаги коди яъни эквивалентининг узунлиги кичикрок бит бўлади, агар ахборотда бирор бир белгининг пайдо бўлиш эҳтимоллиги кичикроқ бўлса уни иккилик саноқ системасидаги коди яъни эквивалентининг узунлиги кичикроқ бит бўлади.
Қуриш техникаси бўйича Шеннон ва Фано кодлари бир-бирига яқин бўлганлиги учун Шеннона - Фано коди дейилади. Ушбу код 1948 йилда пайдо бўлган.
Ушбу алгоритм ёрдамида ахборотни сиқиш қуйидагича амалга оширилади:

1. 
   Ахборотдаги барча белгиларнинг умумий сони ҳисобланади.
   
2. 
   Жами қандайдир N та белгидан иборат бўлган ахборотдан ҳар бир
   

белгининг пайдо бўлиш частотаси ҳисобланади.

3. 
   Ҳар бир белгининг пайдо бўлиш частотасини камайиб бориш
   

тартибида жойлаштирилади.

4. 
   Умумий бўлган жадвалдаги йиғиндини тенг иккига бўлинади ва
   

тепа қисмига «1» ни пастки қисмига «0» ни қўямиз.

5. 
   Тенг иккига бўлиш то ҳар бирига биттадан белги қолгунча давом
   

эттирамиз тенг иккига бўлишни.
Юқоридаги алгоритм асосида ахборотни кодлаштиришга мисол кўриб чиқамиз.