2. ИҚтисодий тизим турлари

1.Эхтиёжларни тўлиқ қондириш учун қандай товар ва хизматларни қандай хажмда ишлаб чиқариш зарур.? Мавжуд ресурсларни қандай қисмини ишлаб чиқариш жараёнига тортмоқ лозим?
Ишлаб чиқарувчига фойда келтирадиган маҳсулотлар ва хизматлар ишлаб чиқарилиши керак. Бозорда маҳсулотга талаб юқори бўлган маҳсулотларни ишлаб чиқариш ва бозорда сотиш орқали фойда олиш мумкин бўлади.Айнан маҳсулотларига юқори даражада талаб бўлган, натижада фойда олаётган тармоқларга ресурслар ажратилади, маҳсулотига талаб бўлмаган натижада зарар кўрадиган тармоқларни русурслардан махрум қилинади.
2.Қайси корхоналар ишлаб чиқаришда қатнашмоқлари ва ишлаб чиқаришларини қай йўсинда ташкил этишлари лозим. Маҳсулотларни кандай ишлаб чиқариш лозим?
Иқтисодий нуқтаи назаридан юқори самара берадиган технологияларни қўллашни ҳоҳлайдиган ва бунга қодир бўлган фирмалар ишлаб чиқаришни амалга оширишлари керак. Маълумки иқтисодий самарадорлик ишлаб чиқариш омилларга ва уларга бўлган нарҳларга боғлиқдир.Фараз қиламиз, қиймати 100минг сўм бўлган маҳсулотни ишлаб чиқариш имконини берувчи икки турдаги технологиялар мавжуд. Биринчи турдаги технологияни қўллаганда ишлаб чиқариш харажатлар 70 минг сўмни иккинчи технолгияни қўлганда 90 мингсўмга тенг бўлади. Бунда биринчи турдаги технологияни тадбиркор танлайди, чунки корхоналар катта хажмда фойдани таъминлаб берувчи самарали технологияни қўллашга харакат қиладилар. Тадбиркор унумлироқ ва арзанроқ технологияларни корхонасида ишлаб чиқариш жараёнига қўллашга харакат қилади.
3. Ишлаб чиқарилган маҳсулот қандай қилиб алоҳида истеъмолчилар ўртасида тақсимланиши керак? Ишлаб чиқарилган маҳсулотни тақсимлаш муомосида бозор тизими икки ёқлама ўрин тутади.Ҳар қандай маҳсулот умуман олганда истеъмолчилар ўртасида уларниниг даромадлари, тўлаш қобилятидан келиб чиққан ҳолда тақсимланади. Масалан, маҳсулот 200 минг сўм туради, уни тўлай олган инсон маҳсулотни истеъмол қилишга сотиб олади, пули йўқ ёки етмаган инсон у маҳсулотни сотиб ололмайди. Инсонни тўлаш қобиляти унинг олган даромадига боғлиқдир.Ўз навбатида пул даромади уларнинг русурслар бозорига етказиб берган ресурслар миқдори ва нархига боғлиқ. Шундай қилиб бозор иқтисодиётида ишлаб чиқарилган маҳсулот ва хизматлар инсонларнинг даромадларига қараб тақсимланади.
Ўй хўжаликларнинг даромадларини шаклланишида ресурсларга нарх ососий ўрин тутади. Истеъмолчи ўзининг даромади доирасида маҳсулот ва хизматларни сотиб олади. Бироқ, харид қилиш жараёнида у маҳсулот ва хизматларни бир бирига солиштиради ва сифатли, аммо нархи пастроқ бўлганларини сотиб олади. Демак, маҳсулотларига нарх истеъмолчиларни харажатлар таркибини шакллантиришда асосий ўрин тутади.