2. Ishlab-chiqarishni tashkil etishning an’anaviy va logistik konsep-siyalari

rasm. Ishni ishlab-chiqarish logistik tizimi doirasidagi moddiy oqim boshqaruvini rag‘batlantiruvchi tizimining prinsipial sxemasi.

Oqimlarni boshqarishning rag‘batlantiruvchi modellari, ishlab-chiqarishni tashkil etishning an’anaviy uslublari uchun xarakterlidir. ishlab-chiqarishning logistik tashkil etilishi uchun ularni qo‘llashning qulay imkoniyati, hisoblash texnikasini ommaviy tarqa-lishi munosabati bilan paydo bo‘ldi. Ularning birinchilari 60-yillarda ishlab-chiqargan, xo‘jalikning barcha bo‘limlari (ta’minot, ishlab-chiqarish va sotish) reja va xarajatlarini, kelishilishi va operativ to‘g‘irlanishi imkonini beradi (real vaqtdagi doimiy o‘zgarish-larni hisobga – olgan xolda). Ushbu tizimlar kiritilishi natijalarini bitta jumlada ifoda etish mumkin: «Bir necha haftada ishlab-chiqariladigan ishlab-chiqarish rejasini, en-dilikda bir necha soatda ishlab-chiqarishimiz mumkin».

Mikroelektronika yordamida murakkab ishlab-chiqarish mexanizmini bir butun qilish imkoniyatiga ega itaruvchi tizimlar, unga qaramasdan o‘z imkoniyatlarining tabiiy chegara-lariga ega. Boshqaruv tizimi, bo‘limdagi ishlab-chiqarish vaziyatiga ta’sir etadigan omil-larni qay darajada hisobga olsa va baholasa, ushbu bo‘limdagi «itarib chiqariladigan» mod-diy oqim parametrlari ham shunchalik optimal bo‘ladi. Ammo boshqaruv tizimi korxona ko‘p sonli bo‘limlarining har biri bo‘yicha qancha ko‘p omillarni hisobga olishi lozim bo‘lsa, uning dasturiy, axborot va texnik ta’minoti ham shunchalik takomillashgan va qimmat bo‘la-di.

Amaliyotda, rag‘batlantiruvchi tizimlarning turli xil variantlari mavjuddir. Ular-ning yaratilish imkoniyati hisoblash texnikasini ommaviy qo‘llanilishiga bog‘liqdir. Ita-ruvchi tizimlari boshqaruv avtomatizatsiyasining yuqori darajasi bilan tavsiflanadi, va bu avtomatizatsiya quyidagi asosiy funksiyalarni amalga oshirish imkonini beradi:

• 
  ishlab-chiqarish zaxiralarining joriy boshqaruvi va nazoratini ta’minlash;
  
• 
  korxonaning ta’minot, ishlab-chiqarish, sotish xizmatlari rejalari va xarakatlari-ni, real vaqt miqyosida, kelishilishi va operativ to‘g‘irlanishi.
  

Rag‘batlantiruvchi tizimlarining zamonaviy, rivojlangan variantlarida bashorat qi-lishning ham turli xil masalalari yechiladi.