2 Ишлаб чиқариш, тақсимот, айирбошлаш, истеъмол жараёнлари

Ишчи кучига бўлган талабни ошириш.

• Ишчи кучига бўлган талабни ошириш.
• Ишчи кучи таклифини қисқартириш.
• Касб бўйича малака даражасини лицензиялаш.
• Касаба уюшмалари жамоа шартномалари тузишда монопол ҳолатга эга бўлган тадбиркорларга қаршилик кўрсатиш йўли билан ҳам иш ҳақи ставкасини оширишга эришиши мумкин.

Ялпи даромаднинг аҳоли гуруҳлари ўртасида тақсимланишини тавсифлаш учун аҳоли даромадлари тенгсизлиги индекси (Джини коэффициенти) кўрсаткичи қўлланилади. Джини коэффициенти чизмадаги Лоренц эгри чизиғи билан мутлоқ тенглик чизиғи ўртасидаги юзанинг 0FЕ учбурчак юзасига нисбати орқали аниқланади. Бу кўрсаткич қанчалик катта бўлса, (яъни 1,0 га яқинлашса) тенгсизлик шунча кучли бўлади. Жамият аъзолари даромадлари тенглашиб борганда бу кўрсаткич 0 (ноль)га интилади. Масалан, кейинги ярим аср давомида Джини индекси Буюк Британияда 0,39 дан 0,35 га қадар, АҚШда эса 0,38 дан 0,34 га қадар пасайган.

Бозор иқтисодиёти шароитида даромадлар тенгсизлигини келтириб чиқарувчи умумий омиллар ҳам мавжуд бўлади. Буларнинг асосийлари қуйидагилар: - кишиларнинг умумий (жисмоний, ақлий ва эстетик) лаёқатидаги фарқлар; - таълим даражаси ва малакавий тайёргарлик даражасидаги фарқлар; - тадбиркорлик маҳорати ва таҳликага тайёргарлик даражасидаги фарқлар; - ишлаб чиқарувчиларнинг бозорда нархларни ўрнатишга лаёқатлилиги (бозордаги ҳукмронлик даражасидан келиб чиқиб) даражасидаги фарқлар.

8-мавзу. Макроиқтисодиётга кириш. Макроиқтисодий кўрсаткичлар.

Режа

1.Миллий иқтисодиётнинг мазмуни ва унинг тузилиши.

2.Макроиқтисодиёт ва микроиқтисодиёт.

3.Асосий макроиқтисодий кўрсаткичлар.

4.Микроиқтисодиёт ва макроиқтисодиёт ўртасидаги фарқ, иқтисодий субъектлар.

1. Миллий иқтисодиётнинг қарор топиши ва унинг макроиқтисодий кўрсаткичлари
Миллий иқтисодиёт
Иқтисодий жиҳатдан нисбатан мустақил бўғинлар
Корхоналар
Уй хўжаликлари
Давлат (кўплаб хўжалик юритувчи бирликлари билан)
Хорижий
корхоналар
маҳсулоти
Чет эллардаги
миллий
корхоналар
маҳсулоти
Миллий
корхоналар
маҳсулоти
10 трлн. сўм
6 трлн. сўм
50 трлн. сўм
Мамлакат ичидаги ишлаб чиқариш
М1
М3
М2
ЯИМ
ЯММ
ЯИМ=10+50=60
ЯММ=50+6=56

Миллий маҳсулот ҳажмини сарфлар суммаси бўйича ҳисоблаш	Миллий маҳсулот ҳажмини даромадлар суммаси бўйича ҳисоблаш
1. Уй хўжаликларининг истеъмол сарфлари +	1. Даромад билан боғлиқ бўлмаган сарф ва тўловлар а) амортизация, б) эгри солиқлар +
2. Тадбиркорларнинг инвестицион сарфлари +	2. Иш ҳақи +
3. Товар ва хизматларнинг давлат хариди +	3. Рента тўловлари +
4. Чет элликлар сарфи +	4. Фоиз +
5. Нотижорат муассасалари сарфи +	5. Фойда
6. Моддий айланма воситалар заҳирасидаги ўзгаришлар
ЯИМ	ЯИМ

Инвестиция
товарлари
Истеъмол товарлари